Yazar: Haldun DARICI*

E-Yaklaşım / Temmuz 2023 / Sayı: 367

I- GİRİŞ

2023 yılının ilk dört aylık bütçe uygulama sonuçları Hazine ve Maliye Bakanlığınca açıklanmış olup bu sonuçlar bütçe uygulamalarıyla ilgili iki önemli gelişmeyi ortaya koymuştur. Bunların ilki, geçtiğimiz yılda bir önceki yıla göre yüzde 102,0 oranında artış göstermiş olan vergi gelirlerinin bu yılın ilk dört ayı sonunda yüzde 46,0 oranında artmış olmasıdır. İkinci olumsuz gelişme ise geçen yılın Nisan ayı sonunda 19,4 milyar TL’den ibaret olan bütçe açığının, bu yılın aynı döneminde 382,5 milyar gibi çok yüksek seviyelere ulaşmış olmasıdır. Bu gelişmeler yılın ilk dört ayı sonundaki bütçe uygulamalarının üzerinde durulmasını gerektirmektedir.

Çalışmada esas olarak belirtilen gelişmeler ve nedenleri üzerinde durulmuştur. Çalışmada ayrıca yüksek seviyelerde seyretmeye devam eden bütçe harcamaları nedeniyle ortaya çıkması muhtemel ek ödenek ihtiyacı üzerinde de durulacaktır. Dolayısıyla çalışmanın temel konuları, yılın ilk dört ayında vergi gelirlerindeki gelişmelerle birlikte bütçe açığındaki büyüme ve ek ödenek ihtiyacı olmuştur. Çalışmada öncelikle yılın ilk dört aylık bütçe uygulama sonuçlarına yer verilecek olup müteakiben belirtilen konularla ilgili gelişmeler ve değerlendirmelere yer verilecektir.

II- BÜTÇE HEDEFİ VE GERÇEKLEŞMELER

A- OCAK-NİSAN BÜTÇE UYGULAMA SONUÇLARI

Geçtiğimiz yılın Eylül ayında yayımlanmış olan Orta Vadeli Program’da (2023-2025), 2023 yılı bütçesinin hem giderlerinin hem de gelirlerinin -2022 yılı gerçekleşme tahminlerine göre, yüzde 42,6 oranında (vergi gelirlerinin yüzde 41,0 oranında) artırılması öngörülmüş ve bütçe büyüklükleri de buna göre belirlenmiştir. Bu çerçevede 2023 yılında bütçenin gider ve gelirlerinde yüzde 42,6 oranında bir artışın hedef alınmış olduğu belirtilebilir.

Bütçede öngörülen bu hedeflere karşılık, yılın ilk dört ayı sonundaki gerçekleşmeler nasıl olmuştur? Sorunun yanıtı aşağıdaki tabloda yer almaktadır.