Yazar: Arif TEMİR*

E-Yaklaşım / Haziran 2023 / Sayı: 366

I- GİRİŞ

Dünyada yeni teknolojilerin kullanılması ile birlikte yeni çalışma modelleri de ortaya çıkmıştır. Bu çalışma modellerinden biride kısmi süreli/part-time çalışmalardır. Kısmi süreli çalışma işyerinde tam süreli çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışmalardır.

Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz. Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir. Ancak kısmi süreli çalışma sisteminin taraflarca iyi algılanamaması nedeniyle uygulamada çeşitli sorunlar ortaya çıkabiliyor.

Bu yazımızda; kısmi süreli çalışma hakkında bilgi verildikten sonra birden çok işyerinde kısmi süreli çalışma, sigorta primlerinin ödenmesi ve prim iadesi konularını açıklamaya çalışacağız.

II- KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA

Uluslararası Çalışma Örgütü (İLO), kısmi süreli çalışmayı işçi ile işveren arasında karşılıklı anlaşma ile oluşan ve normal iş süresinden daha az olan düzenli çalışma olarak tanımlamıştır. Türk İş Hukuku öğretisinde kısmi çalışma, işyerinde tam gün çalışan işçilerin normal çalışma sürelerinden daha kısa süre ile çalışılması olarak tanımlanmıştır. Kısmi süreli çalışmada üç unsur vardır. Bunlar; süre, süreklilik ve serbest iradedir.

Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.

4857 sayılı İş Kanunu ile birlikte mevzuatımıza esnek çalışma sistemi girmiştir. Esnek çalışma, kısmi süreli ya da part-time çalışma olarak da adlandırılmaktadır. İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliğine göre işyerinde tam süreli çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışmalara kısmi süreli çalışmalardır. Kısmi süreli çalışma, tam süreli çalışan emsal işçiye göre belirleniyor.

Emsal işçi, işyerinde aynı veya benzeri işte tam süreli çalıştırılan işçidir. İşyerinde böyle bir işçi bulunmadığı durumda, o işkolunda şartlara uygun işyerinde aynı veya benzer işi üstlenen ve tam süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçi esas alınır