Kredi kartı borcu olan işçiye avans ödemesi yapılır mı?

Kredi kartı borcu olan çalışanların bu borçlarını ödeyebilmek için işverenin avans vermesi konusu son günlerde gündeme geldi. Konu önemli. Bu nedenle çalışanlarımızın hak kaybına uğramaması için konuyu 4857 sayılı İş Kanunu ve 6098 sayılı Borçlar Kanunu’na tabi çalışanlar yönünden ayrı ayrı inceleyelim. 

 Kanundaki avans uygulaması 

 Çalışanlarımızın  çoğunluğu 4857 sayılı İş kanununa tabi olarak çalışmaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu’nda işçiye hangi şartlarda avans verileceği belirtilmiştir. 

Buna  göre işçiye sadece yıllık ücretli izne çıkarken ücreti avans olarak verilmesi gerekiyor. Bunun dışındaki durumlarda işyerinde uygulanmakta olan toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmesinde bir hüküm varsa işveren avans olarak işçiye ücretini verebilir.  
Ayrıca Borçlar Kanunu’nun 406.maddesine göre ‘işveren, işçiye zorunlu ihtiyacının ortaya çıkması halinde ve hakkaniyet gereği ödeyebilecek durumda ise, hizmetiyle orantılı olarak avans vermekle yükümlü olacaktır’, hükmü gereğince  işçi işverenden avans talep edebilecektir. Burada işveren kredi kartı harcamasına bakıp işçinin yapmış olduğu harcamalar zorunlu ihtiyaç kapsamına girmiyorsa işveren avans ödemeyebilir. 

 İşverene tazminat öder 

 Örneğin kredi kartı ekstresinin incelenmesinde işçi alkol ve sigara alıp borçlanmışsa işveren alkol ve sigara harcamasını zorunlu gider olarak görmeyip işçinin kredi kartı borcu için işçiye avans vermeyebilir. İşveren maddi durumunun yetersizliğini gerekçe gösterip avans vermeyebilir. Bu durumda  işverenin maddi durumunun yerinde olduğunun ispat edilmesi gerekiyor. Aksi halde işçi iş sözleşmesini avans sebebiyle sonlandırıp işyerinden ayrılırsa kıdem tazminatı alamayacağı gibi işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda da kalabilir. 
 Borçlar kanunu kapsamı 

6098 sayılı Borçlar Kanununa tabi olanlar ise 4857 sayılı İş Kanununa tabi olmayan yerlerde çalışanlardan oluşuyor. Buna göre 

*Deniz ve hava taşıma işlerinde, 

*50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde, 
*Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri, 
*Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde, 
*Ev hizmetlerinde, 

*Esnaf statüsünde olan ve üç kişinin çalıştığı işyerlerinde  çalışanlar Borçlar Kanunu kapsamına giriyor. Ayrıca sporcular ve rehabilite edilenler hakkında da Borçlar Kanunu hükümleri uygulanıyor. Borçlar Kanunu’nun 406.maddesine göre işveren, işçiye zorunlu ihtiyacının ortaya çıkması halinde ve hakkaniyet gereği ödeyebilecek durumda ise, hizmetiyle orantılı olarak avans vermekle yükümlü olacaktır.

Güneş Gazetesi – 11.06.2015