Yurtdışında çalışma ve emekli aylıkları

Soru: 1 yıl önce Almanya’da çalışmaya başlamam nedeniyle emekli aylığım kesildi. Dava açmadım ama yönetmeliğin değiştiğini duydum. Emekli aylığımı bağlatmak için ne yapmam gerekiyor?

CEVAP: SGK’nın bu uygulaması yani yurtdışında çalışmaya başlayan emeklilerin aylıklarını kesmesi, mahkemelerce haksız bulunarak iptal ediliyordu. Hazırlanan yeni genelgeyle yalnızca 1 Ekim 2008 sonrası ilk kez sigortalı olmuş ve emekli aylığı 5510 sayılı Kanuna göre bağlanan emekliler yurtdışında çalışmaya başlarlarsa emekli aylıklarını kaybedecek. Diğer emekliler yurtdışında çalışmaya başlasalar bile emekli aylıklarını almaya devam edebilecek.

Genelgeyle 1 Ekim 2008 öncesinde sigortalı olmuş ve kendilerine emekli aylıkları bağlı oldukları SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı Kanunu’na göre bağlanmış emekliler aylıklarını almayı sürdürerek yurtdışında çalışmaya devam edebilecek.

İlk kez 1 Ekim 2008 öncesi sigortalı olan fakat emekli aylıkları 1 Ekim 2008’den sonra bağlanmış emekliler de yurtdışında çalışmaya başlamaları halinde emekli aylıklarını kaybetmeyecek. 1 Ekim 2008 sonrası ilk kez sigortalı olan ve emekli aylığı 5510 sayılı Kanun uyarınca bağlanacak emekliler ise yurtdışında çalışmaya başlamaları halinde emekli aylıklarını kaybedecekler. Diğer yandan şu anda Türkiye ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamış bir ülkede çalışan emekliler için ilgili sözleşmeye bu yönde bir madde eklenirse ileride emekli aylığının kesilmesi söz konusu olabilir. Sizin durumunuzdaki emekliler SGK genelge ile uygulamayı değiştirdiği için en yakın SGK merkezine giderek dilekçe vermeleri halinde kaybettikleri aylıklarını bağlatabilirler. Ayrıca, haksız olarak alınan emekli aylıklarına dair SGK’nın borç çıkarttığı emekliler de bu borçlarından kurtulacak. Fakat SGK’nın geçmişe yönelik ödemediği emekli aylıkları için kuruma dava açmak gerekiyor.

Soru: İsteğe bağlı sigortasını ödeyen biri emekliliğine son bir yıla kala bu tutarı artırır ise emekli maaşını etkiler mi? Hesaplamalar ne şekilde yapılıyor?

CEVAP: Emekli maşı hesaplanırken bütün çalışma hayatınız boyunca ödediğiniz primler dikkate alınır. Paranın bugünkü değeri hesaplanır, aylık bağlama oranı ilgili dönemdeki mevzuata göre değerlendirilir ve emekli aylığınız ortaya çıkar. Dolayısıyla son bir yıldaki ödemelerinizi artırmanız emekli aylığınızı önemli ölçüde artırmaz. Hatta 1999 ve 2008 öncesi daha fazla çalışması olan kişiler için çalıştıkça veya isteğe bağlı olarak prim ödedikçe emekli aylığı düşebilir.

Bu nedenle isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek emekli olmak isteyen kişiler ancak uzun süre ortalama prim miktarını yüksek tutarak emekli aylıklarını yükseltebilir. Sadece son iki yıl yüksek meblağdan prim ödenmesi emekli aylığını artırmaz. Diğer yandan 1999 öncesinde aylık bağlama oranı yüksek olduğu için 1999 öncesi sigortalılık süresi fazla olanlar bu dönemdeki ödedikleri primin daha yüksek miktarını emekli aylığı olarak alabilir. 1999-2008 arası dönemde sigortalılıkları bulunan kişiler 1999 öncesine oranla daha düşük bir orandan emekli aylığı alabilecek. 2008 sonrası ise emekli aylığı alabilmek için en düşük oranın söz konusu olduğu dönemdir. Dolayısıyla her üç dönemde de çalışmaları bulunan kişiler için bazen prim ödeme gün sayısını doldurmak için düşük miktardan prim ödenmesi emekli aylıklarını düşürücü etki yapabilmektedir.

Milliyet Gazetesi – 23.10.2014