Akrabalara vadeli satış yasağı

Hürriyet Gazetesi – 23.01.2012

Yeni Türk Ticaret Kanunu’nu karıştırdıkça, ilginç düzenlemeler ortaya çıkıyor. Bunlardan biri de yakın akrabalara yapılan “vadeli satışlar” konusunda.

İLGİLİ MADDE
Kanun’un “şirketle işlem yapma ve şirkete borçlanma yasağı” başlıklı 395/2. maddesinde; “Yönetim kurulu üyesi, eşi ve üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımlarından biri, şirkete nakit veya ayın borçlanamazlar” hükmü yer alıyor.
Buradaki borçlanma; limited ve anonim şirketlerin pay sahiplerine, şirkete borçlanma yasağı getiren 358 ve 664/b maddeler dışında, farklı bir borçlanmayı ifade ediyor.
 

KAN VE KAYIN HISIMLARI
İnsanın iki türlü akrabası oluyor. Biri “kan bağı” olan, diğeri de evlilikle oluşan “sıhri (kayın)”akrabalık.
1- Kan Hısımları:
a) Birinci Derece: Annemiz, babamız ve çocuklarımız.
b) İkinci Derece: Kardeşlerimiz, torunlarımız, dedemiz ve ninemiz (anneanne, babaanne).
c) Üçüncü Derece: Kardeşlerimizin çocukları yani yeğenler, amca, hala, dayı, teyze.
2- Sıhri Hısımlar:
a) Birinci Derece: Kayınvalide, kayınpeder.
b) İkinci Derece: Eşinin kardeşleri (kayın, baldız, görümce).
c) Üçüncü Derece: Eşin kardeşinin çocukları olan yeğenler. Yani kayın, baldız ve görümce çocukları.
Eşin dayısı, amcası, halası, teyzesi.
 

BORÇLANMA NEDENİ
Yukarıda belirtilen kişiler şirkete niçin borçlanırlar?
Yanıt: Vadeli bir mal alırlar veya şirketin bir hizmetinden yararlanırlar.
Buna göre, bir kişinin yönetim kurulu üyesi olduğu;
– Otomobil bayii: O kişinin eşinin dayısına ya da baldızına taksitle otomobil satamayacak.
– İnşaat şirketi: O kişinin kendisine veya kayınbiraderine vadeli apartman dairesi satamayacak.
– Konfeksiyon mağazası: O kişinin teyzesine, kayınvalidesine taksitle elbise satamayacak.
– Buzdolabı, TV satan bir anonim şirket, yönetim kurulu üyesinin kardeşine, taksitle buzdolabı ve TV satamayacak.
Şimdi bunları okuyunca, “Ne yani kardeşim, annem, babam, yeğenim, baldızım, eşimin dayısı yönetim kurulu üyesi olduğum şirketten borçlanarak ya da taksitle mal alamayacak mı?” diye tepki gösterebilirsiniz.
Haklısınız ama yasa maddesi de böyle!..
Dikkatle okuyun, ortaya çıkan anlam bu. “Hayır, amaç bu değil” deniliyorsa maddenin değiştirilmesi ve “şirkete nakit ve ayın borçlanma” deyimi ile ne amaçlanıyorsa onun net olarak belirtilmesi gerekir.
Mevcut şekliyle, yukarıdaki maddenin aksine hareket edenlere, 300 günden başlayan “adli para cezası” uygulanması gerekiyor (Md.562/5-d).
Ödenmediği takdirde 300 günden başlayan hapis cezası var. Yıl içinde birden fazla akrabanın borçlanma işlemi olması durumunda, cezalar da birden fazla uygulanacak.
 

UNUTULANLAR
Limited şirket ortaklarının kan ve kayın hısımlarının borçlanması ile ilgili yasaklama yok. Limited şirketle ortaklık bağı olmayan ancak en yetkili kişisi yani kanuni temsilcisi olan müdürü ve yakınlarının borçlanması ile ilgili yasaklama da yok.
Anonim şirketlerde, ortak veya yönetim kurulu üyesi olmayan, genel müdür ve müdürlerin borçlanmalarına yasaklama yok. Bunların ve yönetim kurulu üyesi olmayan ortakların; eş, çocuk, anne baba ve diğer kan hısımları ile kayın hısımlarının borçlanmalarına da yasaklama yok.
Çelişkilerle dolu olan ve farklı yorumlara sebebiyet veren “borçlanma” maddesi, bir an önce değiştirilmeli…