Yazar: Fahrettin YÜKSEK*
I-
GİRİŞ
Birleşmiş Milletler
tarafından da tanınan uluslararası bir gün olan Dünya Emekçi Kadınlar Günü her
yıl 8 Mart’ta tüm Dünya ile birlikte ülkemizde de kutlanmaktadır. Bugünün amacı daha çok insan hakları temeline dayalı olarak
kadınların siyasi ve sosyal bilincinin geliştirilmesine, ekonomik, siyasi ve
sosyal başarılarının kutlanmasına yer vermektir. Bu özel günde yazılı ve görsel
medyada normal şartlarda erkeklerin kontrolünde olan bir takım emek yoğun
sektörlerde çalışan kadınlar gündeme getirilir artık hemen her meslekte kadının
yer aldığına değinilir. Bu yönüyle oto tamircisi, sıvacı/fayansçı vb inşaat
ustası, otobüs şoförü, tesisatçı gibi erkeklerin egemen olduğu birçok sektörde
alın teri döken kadınlarımız ön plana çıkarılmaktadır. Kadınların her geçen gün
iş hayatına katılımlarının daha fazla artması ve iş çeşitliği yönünden erkek
egemen sektörlere girmelerine rağmen hala iş hayatında korunmaları adına
mevzuatsal yönden çalıştırılmalarının yasak olduğu bir takım sektörler ve
meslek kolları mevcut olup makalemizde inşaat işyerlerinden Sosyal Güvenlik
Kurumu’na bildirimleri yapılan kadın sigortalıların durumu değerlendirilecektir.
II- YASAL MEVZUAT VE KONUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ
Çalışma hayatında kadın işçilerin çalıştırılıp çalıştırılamayacağı işler hususuna ilişkin en ayrıntılı mevzuat, 16.06.2004 tarih 25494 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği olup mezkur yönetmelik gereği makalemize konu inşaat işyerlerine ilişkin olarak; Bina, duvar, set, baraj, yol, demiryolu, köprü, tünel, metro, her türlü raylı sistem, iskele, liman, marina, dalgakıran, balıkçı barınağı, havaalanı, havai hat, çelik konstrüksiyon yapı kanalizasyon, yağmur suyu drenajı ve her türlü drenaj sistemleri, kanal, kanalet, foseptik, kuyu, havuz, spor tesisleri, her türlü sondaj işleri, her nevi yer üstü ve yer altı inşaat, su üstü ve su altı inşaatları, her türlü temel inşaatı işleri (Ankrajlı istinat duvarı, fore kazık yapımı, palplanşlı çalışmalar vb.), yıkım işleri, arazi ölçüm, etüt, araştırma, her çeşit onarım ve güçlendirme ve benzeri işler ve bu işler için gerekli araç, malzeme, sabit tesis ve ekipmanın kullanılması işlerinde kadın işçi çalıştırılmasına yasak getirilmiş bu kollardaki teknik hizmetler ve yardımcı işler istisna tutularak istisna kapsamındaki pozisyonlarda kadınların çalışmalarına müsaade edilmişti.
Yukarıda yer alan hüküm gereği olarak
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü’nün
04.02.2011 tarih İlişiksizlik Belgesi konulu 2011/13 sayılı genelgesinde; “.. ihale konusu işlerde kesin kabulün ya
da geçici kabulün noksansız yapıldığı, özel nitelikteki inşaat işyerlerinde de
inşaatın bitirildiği tarihe kadar Kuruma bildirilmiş olan işçilik miktarı
dikkate alınır. İşin başlangıç tarihinden önce ve bitim tarihinden sonra
yapılan bildirimler ile teknik personel niteliğinde olmayan bayan sigortalılar
adına inşaat işyerlerinden Kuruma bildirilmiş olan sigorta primine esas kazanç
tutarları ile gün sayıları araştırma işleminde dikkate alınmaz. Ancak, aksine
tespit yoksa iptali de yapılmaz…” denilmiştir. Genelgede yer alan bu
hüküm gereği SGK inşaat işyerlerinde sigortalı gösterilen kadın işçilerin sigortalılıklarını
her ne kadar iptal yoluna gitmese de bu bildirimleri asgari işçilik hesabına
katmayarak bir çelişkiyi ortaya çıkarmıştı. Bu durum işverenler veya muhasebe
meslek mensuplarının yoğun itirazlarına ve işverenlerin asgari işçilik hesabına
katılmayan bildirimler nedeniyle doğan fark işçilik maliyetlerine katlanmalarına
bu doğrultuda da kadın istihdamına yanaşmamalarına sebebiyet vermişti.
Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği’ne ilişkin olarak daha sonra 08.02.2013 tarih 28553 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliğinin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Yönetmelik ile 30.12.2012 tarihi itibariyle bahsi geçen yönetmeliğin yürürlükten kaldırılmasıyla birlikte SGK bu kez 2011/13 sayılı Genelgesi’nde revizyona giderek 10.12.2013 tarih 2013/41 sayılı 2011-13 Sayılı Genelge konulu genelgeyi yayımlamış olup genelgede yer alan “.. 4857 sayılı İş Kanunun “Ağır ve…