Yazar: Özdem SATICI TOPRAK*
I-
GİRİŞ
Ticaret şirketlerinin bölünmesi,
malvarlıklarını tamamen veya kısmen kendilerinden ayırarak tasfiyesiz olarak ve
kısmî küllî halefiyet yoluyla başka sermaye şirketlerine veya kooperatiflere
devretmeleri ve bunun karşılığında bölünen şirketin ortaklarının devralan
şirketlerde ortak konumunu elde etmeleridir. 6102 sayılı Türk Ticaret
Kanunu’nda tam ve kısmi bölünme olarak iki tür bölünme şekli öngörülmüştür. Tam
bölünme sonucunda bölünen şirket tamamen sona ermekte iken, kısmi bölünmede
bölünen şirketin malvarlığının bir kısmı diğer şirketlere aktarılmakta; her iki
bölünme türü de özellikle şirket alacaklıları yönünden önemli sonuçlar doğurmaktadır.
Bu durumdan hareketle 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda alacaklıları koruyucu
muhtelif hükümlere yer verilmiştir.
II-
BÖLÜNME KAVRAMI
A- BÖLÜNMENİN TANIMI
Ticaret
şirketlerinin bölünmesi, malvarlıklarını tamamen veya kısmen kendilerinden ayırarak
tasfiyesiz olarak ve kısmî küllî halefiyet yoluyla başka sermaye şirketlerine
veya kooperatiflere devretmeleri ve bunun karşılığında bölünen şirketin
ortaklarının devralan şirketlerde ortak konumunu elde etmeleridir(1).
B- BÖLÜNME TÜRLERİ
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda tam bölünme ve kısmi bölünme olmak üzere iki tür bölünme şekli öngörülmüş; tam bölünmede, şirketin tüm malvarlığının bölümlere ayrılacağı ve diğer şirketlere devrolunacağı, bölünen şirketin ortaklarının, devralan şirketlerin paylarını ve haklarını iktisap edecekleri, tam bölünüp devrolunan şirketin sona ereceği ve unvanının ticaret sicilinden silineceği düzenlenmiş iken; kısmi bölünmede, bir şirketin malvarlığının bir veya birden fazla bölümünün diğer şirketlere devrolunacağı, bölünen şirketin ortaklarının, devralan şirketlerin paylarını ve haklarını iktisap edecekleri veya bölünen şirketin, devredilen malvarlığı bölümlerinin karşılığında devralan şirketlerdeki payları ve hakları elde ederek yavru şirketi oluşturacakları hüküm altına alınmıştır (TTK md. 159/1).
C- GEÇERLİ BÖLÜNMELER
Anılan Kanun’da sermaye şirketleri ve
kooperatiflerin sermaye şirketlerine ve kooperatiflere bölünebilecekleri
düzenlendiğinden; anonim, limited, sermayesi paylara bölünmüş komandit
şirketler ve kooperatifler birbirlerine bölünebilecek; buna karşın bu şirketler
şahıs şirketlerine veya şahıs şirketleri bu şirketlere bölünemeyecektir (TTK md.
124/2, 160/1).
III-
BÖLÜNMEDE ALACAKLILARIN KORUNMASINA YÖNELİK YÜKÜMLÜLÜKLER
A- BİRLEŞME RAPORUNDA YER VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na
göre bölünmeye katılan şirketlerin yönetim organlarınca bölünme hakkında ayrı
ayrı veya ortak bir rapor düzenlenmesi gerekmektedir (TTK md. 169/1). Söz
konusu raporda bölünmenin bölünmeye katılan şirketlerin alacaklıları üzerindeki
etkilerine yer verilmesi ve bu bölünme raporunun bölünmeye iştirak eden
ortakların incelemesine sunulması şarttır (TTK md. 169/2-h, 171/1).
B- ÇAĞRI YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Ticaret şirketlerinin tam veya kısmi bö…