Yazar: Murat ARAZ*

E-Yaklaşım / Şubat 2023 / Sayı: 362

I- GİRİŞ

Asıl işveren-alt işveren ilişkilerinde “müteselsil sorumluluk” ilişkisinin kapsamı ve sınırı hep tartışma konusu olmuştur. Bu tartışma konularının başında da alt işverenlere uygulanan idari para cezalarından asıl işverenin sorumlu tutulup tutulamayacağı gelmektedir. Bu çalışmamızda, bahsi geçen konuyu mevzuat, Yargı kararları ve öğreti ışığında açıklamaya çalışacağız.

II- ASIL İŞVEREN – ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ

Asıl işveren-alt işveren ilişkilerinde Yasa koyucu konuyu işçi yararı yönünden ele almış ve özellikle az sermayeli müteahhitlerin ücret ödemeyecekleri duruma düşmelerinde, bunların yanında çalışan işçilerin ücret ve diğer haklarını alamamaları tehlikesini önlemek için, bu işin yapılmasında yararı bulunan asıl işvereni de sorumlu tutarak işçileri korumayı amaçlamıştır([1]). İş Kanunu’na([2]) göre, asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanun’dan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur (m. 2/VII). Burada sözü edilen “birlikte sorumluluk” kuşkusuz “müteselsil sorumluluk” olarak anlaşılmalıdır. Böylece, alt işveren yanında çalışma ilişkisi yönünden herhangi bir zarara uğrayan işçi, alt işveren veya asıl işverenden dilediğine başvurup zararının giderilmesini isteyebilir([3]).

Alt İşverenlik Yönetmeliği’nin “Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisinin Kurulma Şartları” başlıklı 4. maddesine göre asıl işveren alt işveren ilişkisinin kurulabilmesi için;

a- Asıl işverenin işyerinde mal veya hizmet üretimi işlerinde çalışan kendi işçileri de bulunmalıdır.

b- Alt işverene verilen iş, işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen iş işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalıdır.

c- Alt işveren, üstlendiği iş için görevlendirdiği işçilerini sadece o işyerinde aldığı işte çalıştırmalıdır.

ç- Alt işverene verilen iş, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin bir iş olmalı, asıl işe bağımlı ve asıl iş sürdüğü müddetçe devam eden bir iş olmalıdır.

d- Alt işveren, daha önce o işyerinde çalıştırılan bir kimse olmamalıdır. Ancak daha önce o işyerinde çalıştırılan işçinin bilahare tüzel kişi şirketin ya da adi ortaklığın hissedarı olması, alt işveren ilişkisi kurmasına engel teşkil etmez.

III- ALT İŞVERENE UYGULANAN İPC’DEN ASIL İŞVEREN SORUMLU TUTULABİLİR Mİ?