Yazar: Salih ÇALAL*

E-Yaklaşım / Aralık 2024 / Sayı: 384

I- GİRİŞ

Ekonominin fiziki varlığı olmayan, tüketiciler ve sanayi tarafından üretildiği anda tüketilen iktisadi malların meydana getirildiği sektöre hizmet sektörü denir. Özellikle istihdam, gelir, uluslararası ticaret ve üretim maliyetleri açısından hizmet sektörleri önemli bir yere sahiptir. Son yıllarda dünya çapında hizmet ekonomisi birçok hızlı bir şekilde yükselişe geçmiştir. Günümüzde şirketler ve tüketiciler arasında gerçekleşen işlemlerin çoğu hizmet sektörü üzerinden dönmektedir.

Yurt dışı yerleşiklere hizmet verenlerin teşvik edilmesi amacıyla 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Yurt dışına hizmet veren işletmelerde indirim“ başlıklı 33. maddesinde yer alan indirim uygulaması hayata geçirilmiştir.

II- YURT DIŞINA HİZMET VEREN İŞLETMELERE İNDİRİM SAĞLANMASI

Ülke ekonomisinin uluslararası rekabetçiliğinin ve istihdamın arttırılması, yeni ihracat alanlarının oluşturulması ve nitelikli işgücünün Türkiye’de istihdamının artırılarak sürdürülmesinin desteklenmesi gerekçesiyle Gelir Vergisi Kanunu’nun Mülga 33. maddesinde düzenleme yapılmıştır. Buna göre, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Yurt dışına hizmet veren işletmelerde indirim” başlıklı 33. maddesinde;

“Bu Kanun’un 89. maddesinin birinci fıkrasının (13) numaralı bendi ile 13.06.2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendinde yer alan indirim kapsamındaki faaliyet alanlarında hizmet veren işverenlerin, destek personeli hariç olmak üzere, münhasıran bu faaliyetler için istihdam ettikleri ve fiilen bu işleri ifa eden hizmet erbabına ödedikleri ücretler üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan vergiden, işverenin bu faaliyetlerinden sağladığı hasılatın % 85’inin yurt dışından elde edilmiş olması ve fatura veya benzeri belgenin yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmesi şartıyla, her bir çalışan için faaliyetin yapıldığı yılın Ocak ayına ait asgari ücretin safi tutarının bu Kanun’un 103. maddesindeki gelir vergisi tarifesinin birinci gelir diliminde yer alan oranla çarpılmasıyla bulunan indirim tutarı mahsup edilir.

Bu indirim, yıl içinde vergilendirme dönemleri itibarıyla tahsil edilen vergilerin, bu maddede yer alan şartların gerçekleşmesi hâlinde, takvim yılına ilişkin yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihten sonraki vergilendirme dönemlerine ilişkin muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergilerden mahsup edilmek suretiyle uygulanır.

…” hükümlerine yer verilmiştir.

Bu doğrultuda, 15 Haziran 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6322 sayılı Kanunla 15.06.2012 tarihinden itibaren uygulanmak üzere Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Diğer İndirimler” başlığı altında yer alan 10. maddesine eklenen (ğ) bendi ve Gelir Vergisi Kanunu’nun “Diğer İndirimler” başlıklı 89. maddesinin birinci fıkrasına eklenen (13) numaralı bent ile Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara Türkiye’de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan bazı hizmetlerden elde edilen gelirlerin bir kısmının ilgili dönem gelir ve kurumlar vergisi matrahından indirilmesine imkân sağlanmıştır.

Anılan düzenlemenin yapıldığı 6322 sayılı Kanunun gerekçesinde de vurgulandığı üzere söz konusu düzenleme;

. Hizmet ihracı yoluyla ülke ekonomisinin uluslararası rekabetçiliğinin artırılması,

. Yeni ihracat alanlarının oluşturulması,

. İstihdam imkânlarının yaratılması,

. Nitelikli işgücünün Türkiye’de istihdamının artırılarak sürdürülmesinin desteklenmesi suretiyle, yüksek katma değer yaratma potansiyeli bulunan hizmetler için yeni bir teşvik unsuru ihdas edilmesini amaçlamaktadır. Bu kapsamda, yurt dışı yerleşiklere yüksek katma değerli hizmet veren hizmet işletmelerine vergisel açıdan teşvikler getirilmiştir.

Bu teşviklerin;

. Ülkemizde belli bir konuda uzmanlaşmış, yabancı dil bilgisine sahip olan vatandaşlarımızın istihdam olanaklarını artırması,

. Yurt dışına gitmeksizin dünyanın her yerine birçok hizmetin verilmesi imkânı doğacağı için beyin göçünü de engellemesi,

beklenmektedir.

Konuya ilişkin 02.10.2016 tarihli 29845 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 293 seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin 1. bölümünün “Yurt dışına hizmet veren işletmelerin istihdam ettikleri hizmet erbabının ücretlerine ilişkin indirim uygulaması“ başlıklı 3. maddesinde;

“…

(2) Yurt dışına hizmet veren işletmelerin, istihdam ettikleri personelin ücretlerine ait stopaj indiriminden yararlanabilmeleri için aşağıda belirtilen faaliyetlerde bulunmaları gerekmektedir:

a) Münhasıran yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi, ürün testi, sertifikasyon, veri saklama, veri işleme, veri analizi hizmetleri.

b) İlgili bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığı’nca belirlenen mesleki eğitim alanlarında yürütülen hizmetler.

c) İlgili bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak verilen eğitim ve sağlık hizmetleri.

(3) Mükellefler, işletmelerinde ikinci fıkrada belirtilen hizmetlerden sadece birisini verebilecekleri gibi şartları taşımak kaydıyla birden fazlasını da verebileceklerdir.

(4) Söz konusu hizmetlerin Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara verilmesi gerekmektedir.