I- GİRİŞ

Vergi uygulamalarında vergi kanunlarına aykırı hareketlerin müeyyidesi olarak öngörülen vergi cezalarının idari aşamada sulh yolu ile ödenmesine yönelik bir takım müesseseler geliştirilmiştir.

Bu müesseselerden biri de uzlaşma yöntemidir.

Uzlaşma esas olarak mükellefin ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi ziyaı cezaları hakkında kanun hükümlerine yeterince nüfuz edememekten, yanılmadan veya vergi hataları dışında maddi hata bulunması veya yargı kararları ile idarenin ihtilaf konusu olayda görüş farklılığının olduğunun ileri sürülmesi durumunda getirilmiş bir idari çözüm metodudur.

Tarh edilen vergi ve cezaları konusunda uzlaşmaya varılması halinde, yargı aşamasına geçmeden var olan ihtilaf giderilmektedir.

Son olarak 7338 sayılı Kanunla, uzlaşmanın kapsamına ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi ve vergi ziyaı cezaları dışında kalan, özel usulsüzlük ve usulsüzlük cezalarının dâhil edilmemesi düzenlemesi değiştirilmiştir.

Belli bir tutarın üzerinde kesilen cezalar için getirilen uzlaşma hakkı yanında, limitin altında kalan vergi cezaları açısından da mükelleflerin ceza indirimi hakkından istifade etmelerini mümkün kılacak şekilde dizayn edilmesi sağlanmıştır.

Vergi ziyaı cezaları dışında kalan diğer vergi cezalarının da uzlaşma kapsamına alınması ve ceza indirimi ile bütünleştirilmesi, yeni dönemde uygulamaları da şekillendirecektir.

İşbu yazımızda özel usulsüzlük ve usulsüzlük cezalarının uzlaşma karşısındaki durumu, uzlaşmaya konu edilmeyenler açısından getirilen artırımlı indirim modelinin sonuçları, birlikte analiz edilerek alternatif değerlendirmelerde bulunulacaktır.

II- UZLAŞMA KAPSAMINA GİREN VERGİ VE CEZALAR

Uzlaşma işlemleri, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun ek 1 ve ek 11. maddeleri ile buna dayalı olarak usul ve esasları düzenlenen Tarhiyat Sonrası ve Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmelikleri hükümlerine göre yürütülmektedir.

Genel olarak mükellef tarafından, ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen/edilecek vergilerle bunlara ilişkin kesilecek/tahakkuk edecek vergi ziyaı cezalarının miktarları konusunda, vergi idaresi ile mükellefler, tarhiyat öncesi veya sonrası uzlaşabilmektedir.

Tarhiyattan önce uzlaşmaya varılması halinde dava açılamaz ve hiçbir mercie şikâyette bulunulamaz. Tarhiyat öncesi uzlaşmanın temin edilememiş veya uzlaşma görüşmelerinde uzlaşmaya varılamamış olması halinde mükellefler veya ceza muhatabı olanlar, verginin tarhından ve cezanın kesilmesinden sonra uzlaşma talep edemezler.

Bununla beraber tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunulmadığı durumlarda, mükellefler tarhiyat sonrası uzlaşma yöntemini de kullanabilecektir.

Tarhiyat sonrası uzlaşma yönteminde ise genel bütçeye giren vergi, resim ve harçlara ilişkin uzlaşma taleplerinin incelenmesi için yetki limitleri dâhilinde üçer kişilik vergi dairesi uzlaşma komisyonları, defterdarlık uzlaşma komisyonu, vergi dairesi başkanlığı uzlaşma komisyonu, vergi daireleri koordinasyon uzlaşma komisyonu ile Merkezî Uzlaşma Komisyonu kurulur.

Uzlaşma konusu verginin matrah farkları itibariyle bölü…