I- GİRİŞ

Ukrayna ile Rusya arasındaki savaş 24.02.2022’den beri devam ediyor. Savaş şiddetle devam ederken konuya ilişkin görüşler askerler, siyasetçiler, stratejistler, ekonomistler tarafından dile getiriliyor. Biz bu makalede konuya Muhasebe açısından bakacağız.

Ukrayna ve Rusya savaşa hiç girmeyebilirdi. Bu kadar can kaybı ve maddi kayıp yaşanmayabilirdi. Ancak iki taraf da savaşmayı tercih etti. Savaş öncesi karşı taraftan olan beklentileri karşılanmayınca savaşmak zorunda kaldılar. Savaşın nasıl sonuçlanacağı da henüz belli değil.

Savaş öncesi beklentilerin ve savaş sonrası sonuçlarının Ukrayna ve Rusya’yı doğrudan etkileyecek unsurları bulunmaktadır. Savaşın bu yönü maliyet fayda açısından ayrıntılı incelenmelidir.

Bu makalede konuya Ukrayna ve Rusya açısından bakmanın yanında; asıl amaç konuyu Türkiye açısından maliyet ve fayda analizine tabi tutmaktır.

II- MALİYET-FAYDA ANALİZİ

Maliyet-fayda analizi Yönetim Muhasebesinin bir konusudur. Her türlü kararda; o kararın yarattığı maliyetleri öngörür, getirilerini dikkate alır, getiriler maliyetlerden fazla ise o kararı alır ve uygularız. Birden fazla seçenek söz konusu olur çoğunlukla, mevcut durum ve yeni alınacak karar. Böyle olduğunda kârı büyük olanı tercih eder uygulamaya çalışırız. Yani getirisi ile maliyeti arasındaki farkı (kârı) büyük olanı tercih eder uygularız. Karar seçenekleri ikiden fazla da olabilir. Üçlü, beşli, … sonsuz da olabilir.

Maliyet-fayda analizinde analize dahil edilen maliyet ve getiri kalemleri parasal olarak ölçülebilen kalemler olabilir. Satış gelirinin tutarı, satın alma mahiyeti, ücret giderleri, nakliye giderleri vb. gibi. Parasal maliyetlerin ve getirilerin yanı sıra parasal olmayan maliyet ve getiriler de söz konusu olabilir.

III- PARASAL OLMAYAN GETİRİ VE MALİYETLER

İşletmelerin, kişilerin veya ülkelerin karar aşamasında dikkate alması gereken unsurlar parayla ifade edilebilir. Kasa hesabı veya fiziksel kasayı ilgilendirir. Kasa girişi veya çıkışı gerektirir.

Herhangi bir karar aşamasında bir eylem, gelişme ve objeye atfedilen önem herhangi bir para birimi ile doğruya yakın bir şekilde ifade edilmesi çok zor veya imkânsız ise parasal olmayan bir maliyet veya getiri unsuru ile karşı karşıyayız demektir. Parasal olmayan unsurlar kasa ile ilgili değildir. Kasa giriş çıkışı gerektirmez. Duygular ile ilgilidir.

İnsan hayatının kaybedilmesi, kazanılması, prestij, imaj kaybı, kazancı, moral, motivasyon kaybı kazancı, ilişkilerin bozulması veya düzelmesi, psikolojik veya fiziksel alan kaybetme veya kazanma parasal olmayan maliyet ve getiri unsurlarına örnek verilebilir.

Bugün için parasal olmayan maliyet ve getiriler ileriki dönemlerde parasal maliyet ve getiriye dönüşebilir, neden olabilir.

Sağlanan imaj ve prestij ile daha fazla satış yapmak, kaybedilmesi ile satış kaybına uğramak biçiminde örneklenebilir.

IV- UKRAYNA VE RUSYA’NIN SAVAŞ MUHASEBESİ

Ukrayna ve Rusya’nın savaşa girmeden önce birbirlerinden ve dış dünyadan beklentileri vardı. Bütün strateji ve eylemleri bu beklentileri yerine getirmek için sergilemekteydiler. İki ülkenin beklentilerin beklentilerini ayrı ayrı ortaya koymaya çalışalım.

A- UKRAYNA’NIN BEKLENTİLERİ

1) Özgür ülke olma