Yazar: Mahmut ÇOLAK*

E-Yaklaşım / Aralık 2024 / Sayı: 384

I- GİRİŞ

İşverenler, muhtasar prim ve hizmet beyannamesinde yazılı olanları doğrulayıcı nitelikte olmak ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin beş numaralı alt bendinde sayılan hususları içerecek şekilde aylık ücret tediye bordrosu düzenlemekle yükümlü tutulmuşlardır.

SGK uygulamalarında “ücret tediye bordrosu” 5510 sayılı Kanun’un “Kurumca (SGK) verilecek idarî para cezaları” başlıklı 102. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin (5) numaralı alt bendinde yapılan düzenlemeye göre;

“Kurumca dayanağı belirtilmek suretiyle diğer kanunlarda aşağıda belirtilen fiiller için idari para cezası öngörülmüş olsa dahi ayrıca bu Kanun’un;

İşverenler tarafından ibraz edilen aylık ücret tediye bordrosunda; işyerinin sicil numarası, bordronun ilişkin olduğu ay, sigortalının adı, soyadı, sigortalının sosyal güvenlik sicil numarası, ücret ödenen gün sayısı, sigortalının ücreti, ödenen ücret tutarı ve ücretin alındığına dair sigortalının imzasının bulunması zorunludur. Belirtilen unsurlardan herhangi birini ihtiva etmeyen (imza şartı yönünden makbuz mukabilinde veya banka kanalıyla yapılan ödemeler hariç) ücret tediye bordroları geçerli sayılmaz ve her bir geçersiz ücret tediye bordrosu için aylık asgari ücretin yarısı tutarında,

İdari para cezası uygulanır. İbraz süresi geçirildikten sonra incelemeye sunulan ve tümünün veya bir bölümünün geçersiz olduğu tespit edilen defter ve belgeler yönünden, ayrıca geçersizlik fiilleri için idari para cezası uygulanmaz, sadece tutulan defter türü dikkate alınarak bu bendin (1), (2) ve (3) numaralı alt bentlerine göre idari para cezası uygulanır.”

Maddede, ücret tediye bordrosunda bulunması gereken unsurlara yer verilmiş, bulunması gereken unsurlardan herhangi birinin bulunmaması durumunda idari para cezası uygulanacağı düzenlenmiştir.

Bu çalışmamızda, SGK yönünden “ücret tediye bordrosu” incelenecektir.

II- ÜCRET TEDİYE BORDROSU

Ücret tediye bordrosunda bulunması gereken zorunlu unsurlar şunlardır:

1) İşyerinin sicil numarası,

2) Bordronun ilişkin olduğu ay

3) Sigortalının adı ve soyadı,

4) Sigortalının sosyal güvenlik sicil numarası

5) Ücret ödenen gün sayısı,

6) Sigortalının ücreti,

7) Ödenen ücret tutarı,

8) Ücretin alındığına dair sigortalının imzası (makbuz mukabilinde veya banka kanalıyla yapılan ödemelerde imza aranmaz, ancak bu durumun makbuz veya banka kanalıyla belgelendirilmesi gerekir).

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin “ücret tediye bordrosunun ayrı ayrı düzenlenmesi ve belgenin işyeri kayıtları ile mutabakatı” başlıklı 106. maddesinin (2) numaralı fıkrasına göre; aynı işverene ait iş veya işyerleri ile ilgili defter veya kayıtların müştereken tutulmuş olması ve bu defter veya kayıtların, her iş veya işyeri için ayrı ayrı verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgesinde yazılı kazançlar toplamı ile uyumlu olması hâlinde, iş veya işyeri kayıtlarının verilen bu belgelerde yazılı olanları doğrulayıcı nitelikte olduğu kabul edilir.

III- İDARİ PARA CEZASI

Ücret tediye bordrosunda 8 adet zorunlu unsurdan herhangi birinin bulunmaması durumunda ücret tediye bordrosu şekil açısından “geçerli sayılmaz.” Bu durumda bulunan her bir geçersiz ücret tediye bordrosu için yani geçersiz sayılan ücret tediye bordrosu için fiilin işlendiği yıl ve ayda geçerli olan aylık brüt asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanır. Bu ceza tutarı, defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle uygulanan idari para cezası tutarını aşamaz.

SGK denetim elemanlarınca ücret tediye bordrosunun yapılan tebligata rağmen 15 gün içinde hiç ibraz edilmemesi halinde ya da ibraz süresi geçirildikten sonra incelemeye sunulması halinde yapılan incelemede ücret tediye bordrosunda görülen geçersizlik nedeniyle idari para cezası uygulanmaz, bu durumda sadece ibraz etmemeye ilişkin (defter ve belgelerden herhangi birinin ibraz edilmemesi eksik ibraz yerine geçeceği gibi hiç ibraz edilmemesi hükmündedir) idari para cezası uygulanır. Yani bilânço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin 12 katı tutarında, diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin 6 katı tutarında, defter tutmakla yükümlü değil iseler, asgari ücretin 2 katı tutarında idari para cezası uygulanır. Başka bir deyişle, SGK uygulamalarında hem ibraz etmeme cezası hem de geçersizlik cezası aynı anda uygulanmamaktadır sadece ibraz etmeme cezası uygulanmaktadır.