Yazar: Kadir GÜLERCE*
I-
GİRİŞ
Kimlerin
sigortalı sayılacağı veya kimlerin sigortalı sayılmayacağı 5510 Sayılı Sosyal
Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanununun 4 ve 6. maddelerinde düzenlenmiştir.
Kanunda konu genel hatlarıyla düzenlenmiş olup sigortalılığın değerlendirilmesindeki
kriterler 2013/11 sayılı genelgeyle düzenlenmiştir. Kanun ve Genelge dikkate
alınarak işyerinde çalıştırılan kişilerin sigortalılık durumlarının
değerlendirilmesi bu yazımızın konusudur.
II- 5510 SAYILI KANUN’DA
4/a KAPSAMINDA SİGORTALI SAYILAN KİŞİLER
Bu Kanun’un kısa ve uzun vadeli
sigorta kolları uygulaması bakımından;
a) Hizmet akdi ile bir veya birden
fazla işveren tarafından çalıştırılanlar sigortalı sayılır (5510 Sk. Madde 4)
Kanun maddesinde
bir veya birden fazla işverence çalıştırılan kişiler 4/a kapsamında sigortalı
olarak düzenlenmiştir. Kanun maddesinde tek kriter işverence çalıştırılmak
olarak açıklanmıştır. Konuyla ilgili detaylı açıklama ilerleyen bölümde ele
alacağımız 2013/11 sayılı genelgenin ilgili kısımlarında ele alınmıştır.
III-
5510 SAYILI KANUN’DA SİGORTALI OLARAK SAYILMAYAN KİŞİLER
Bu Kanun’un kısa ve uzun vadeli
sigorta kolları hükümlerinin uygulanmasında;
a) İşverenin işyerinde ücretsiz
çalışan eşi,
b) Aynı konutta birlikte yaşayan ve
üçüncü derece dâhil bu dereceye kadar hısımlar arasında ve aralarına dışarıdan
başka kimse katılmaksızın, yaşadıkları konut içinde yapılan işlerde çalışanlar,
c) (Değişik: 17.04.2008-5754/4 md.) Ev
hizmetlerinde çalışanlar (Kanun’un Ek 9. maddesinin ikinci fıkrası kapsamında
sigortalı olanlar ile ücretle aynı kişi yanında ay içinde 10 gün ve daha fazla
süreyle çalışanlar hariç), (1)
d) Askerlik hizmetlerini er ve erbaş
olarak yapmakta olanlar ile yedek subay ve yedek astsubay okulu öğrencileri,
f) (…) (2) yüksek okullarda fiilen normal eğitim süreleri içinde yapılan, tatbikî mahiyetteki yapım ve üretim işlerinde çalışan öğrenciler,
g) Sağlık hizmet sunucuları tarafından
işe alıştırılmakta olan veya Rehabilite edilen, hasta veya malûller,
ı) Kamu idarelerinde ve Kanun’un Ek 5.
maddesi kapsamında sayılanlar hariç olmak üzere, tarım işlerinde veya orman
işlerinde hizmet akdiyle süreksiz işlerde çalışanlar sigortalı sayılmaz. (5510
Sk Madde 6)
Sayılan kişilerin yapmış oldukları iş
nedeniyle sigortalı sayılamayacakları düzenlenmiştir. Kanun maddesinde
sigortalı sayılmayacak kişilerin sayısı daha fazladır. Biz konumuz gereği bir
işverene bağlı olarak çalışsa bile sigortalı sayılmayacak kişilerin kimler olduğunu
göstermekle yetindik. Sonuç olarak kanunda bu kişilerin çalışmaları
karşılığında sigortalı olamayacakları düzenlemiştir.
IV-
5510 SAYILI KANUNDA ÜCRETSİZ EŞ VE ÜCRETSİZ ÇALIŞAN KİŞİNİN PRİME ESAS KAZANCI
Bu Kanun gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırı, sigortalıların yaşlarına uygun asgarî ücretin otuzd…