Yazar: Metin EREN*

E-Yaklaşım / Aralık 2024 / Sayı: 384

I- GİRİŞ

Damga vergisi, bir muamele vergisidir. Bu vergi türü, kamu gelirleri içerisinde önemli bir yere sahip olmamasına rağmen, vazgeçilmez bir vergi konumundadır. 2024 Yılı Bütçe Gerekçesi raporunun “Genel Bütçe Gelirlerinin Tahsilatının Yüzdesel Dağılımı” şeklinde yayımlanan tablodan da görüleceği üzere yıllar itibariyle 2017:2,4 2018:2,1 2019:2,0 2020:1,9 2021:1,9 ve 2022:1,4 oranına kadar azalış trendi göstermektedir([1]).

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1. maddesi uyarınca, Kanuna ekli (1) sayılı Tabloda yazılı kağıtlar Damga vergisine tabidir. Kağıtlar terimi ise, “yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder.” denilmiştir.

Aynı maddenin 2. fıkrasında ise, “Yabancı memleketlerle Türkiye’deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtlar, Türkiye’de resmi dairelere ibraz edildiği, üzerine devir veya ciro işlemleri yürütüldüğü veya herhangi bir suretle hükümlerinden faydalanıldığı takdirde” ülkemizde damga vergisine tabi tutulacağı düzenlenmiştir.

Bizde, bu makalemizde, özellikle yaşanılan ekonomik süreçte yapılan sözleşmelerde değişikliğe neden olan kağıtların Damga Vergisi açısından ilave vergi doğurup doğurmayacağı hususunu ele almaya çalışacağız.

II– SÖZLEŞMEDE “DAMGA VERGİSİ” YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Damga Vergisi nispi veya maktu olarak alınmaktadır. Nispi vergide, kâğıtların nevi ve mahiyetlerine göre, bu kâğıtlarda yazılı belli para üzerinden vergi hesaplanmaktadır. Maktu vergide ise kâğıtların mahiyetlerine göre vergi alınmaktadır.

Sadece belirli bir parayı ihtiva eden sözleşmeler damga vergisine tabidir. Belli parayı ihtiva etmeyen sözleşmeler ise damga vergisine tabi değildir.

Kağıtların Damga Vergisi bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı nispet veya miktarlarda alınır. Şu kadar ki her bir kağıt için hesaplanacak vergi tutarı (1) sayılı tabloda yer alan sınırlamalar saklı kalmak üzere 800 bin Yeni Türk Lirasını (68 Seri No.lu Damga Vergisi Genel Tebliği ile 01.01.2024 tarihinden itibaren 17.006.516,30 TL) aşamaz.

Bir önceki yılda uygulanan bu azami tutar, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere, o yıl için tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında artırılır. Cumhurbaşkanı, yeniden değerleme oranının % 50 fazlasını geçmemek ve % 20`sinden az olmamak üzere yeni oranlar tespit etmeye yetkilidir.

Belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde artan miktar aynı nispette vergiye tabidir (6728 sayılı Kanun’un 25. maddesiyle eklenen cümle; Yürürlük 09.08.2016). Birinci fıkraya göre azami tutardan vergi alınan mukavelenamelerin, diğer hükümlerinde değişiklik olmaksızın sadece bedelinin artması durumunda, artan bedele ilişkin bu hüküm uygulanmaz. Bunların devri halinde aslından alınan verginin dörtte biri alınır.

(Ek: 1318/95 md.) (Yürürlük: 10.08.1970) Mukavelenamelerin müddetinin uzatılması halinde aynı miktar veya nispette vergi alınır.

III- SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİNİN DAMGA VERGİSİNE ETKİSİ

Yukarıda da belirtildiği üzere Damga Vergisi Kanunu’nun 14. maddesinde, belli parayı ihtiva eden sözleşmelerin değiştirilmesi halinde artan miktarın aynı nispette vergiye tabi olduğu belirtildikten sonra, sözleşmelerin müddetinin uzatılması halinde ise aynı miktar veya nispette vergi alınacağı hükme bağlanmıştır.

IV- KONU İLE İLGİLİ İDARE GÖRÜŞÜ (ÖZELGE)

T.C .Gelir İdaresi Başkanlığı Ankara Defterdarlığı Gelir Kanunları Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü tarafından 24.09.2024 tarihinde verilen E-90792880-155.01[DMG1-901]-543287 sayılı özelge de;

“… Genel Müdürlüğü tarafından ihale edilen …/… ihale kayıt numaralı “… Dekapaj Yapım İşi”nin şirketiniz uhdesinde kaldığı, söz konusu işe ilişkin olarak ihale makamı ile imzalanan sözleşmeye ait damga vergisinin azami tutardan ödendiğinden bahisle ihale makamınca şirketinize yapılan 5 ve 6 No.lu hak ediş ödemeleri sırasında fiyat farkları nedeniyle damga vergisi aranıp aranmayacağı hususunda görüş talep edildiği anlaşılmaktadır.

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinde, 14. maddesinin birinci fıkrasında, kağıtların damga vergisinin bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı nispet veya miktarlarda alınacağı, şu kadar ki her bir kağıt için hesaplanacak vergi tutarının (1) sayılı tabloda yer alan sınırlamalar saklı kalmak üzere 800 bin Türk Lirasını (68 Seri No.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile 2023 yılı için 10.732.371,80 TL) aşamayacağı, ikinci fıkrasında, belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde artan miktarın aynı nispette vergiye tabi olacağı, birinci fıkraya göre azami tutardan vergi alınan mukavelenamelerin, diğer hükümlerinde değişiklik olmaksızın sadece bedelinin artması durumunda, artan bedele ilişkin bu hükmün uygulanmayacağı hükme bağlanmıştır.