I- GİRİŞ

Büyük ve tanınmış şirketler gerek büyük kentlerdeki trafik karmaşasından ve yüksek kiralardan ve gerekse geri kalmış bölgelerde kaliteli konut bulmama derdinden nitelikli personelini kurtarmak; onların şirket bünyesindeki performanslarını bu tür sorunlarla düşürmemek ve şirketteki çalışma ömürlerini, şirkete bağlılıklarını artırmak amacıyla mülkiyeti şirkete ait lojman niteliğinde veya mülkiyeti özel kişilere ait kiralık konut temini yoluna gidebilmektedirler. Söz konusu konut temin işlemlerinin mali boyutu gerek kurumlar vergisi ve gerekse ücret yönünden gelir vergisi hükümleri itibariyle irdelenecektir.

İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük kentlerde ve Anadolu’nun geri kalmış kentlerinde büyük şirketler yaptıkları yatırımlarda ya da başladıkları faaliyetlerinde nitelikli personeli kazanmak ve şirket yapısında uzun süreli tutmak amacıyla iyi maaş yanında onlara ev bulma sorunu yaşamamaları için ya kendi taşınmazı durumunda lojman niteliğinde ev vermekte ya da mülkiyeti başka kişilere ait konut da kiralayabilmektedirler. Söz konusu konut teminlerinin vergi karşısındaki durumu yazımızın konusunu oluşturmaktadır.

II- KONUNUN HUKUKİ ANALİZ VE DEĞERLENDİRMESİ

Günümüzde özellikle büyük sermayeli şirketler, ulusal olmaktan çok uluslararası ve adeta aidiyetleri hiç belli değildir.  Ortaklık yapılarındaki çok uluslu yapı bu şirketleri küresel boyutta üretim, dağıtım ve yönetim yeteneğine kavuşturmaktadır. Her anlamda dev boyutlara ulaşmış bu şirketler ve bu şirketlerle işbirliği içinde çalışan orta büyüklükteki şirket veya işletmeler çalışanlarının verimliliğini artırmak, onlarda kurumsal bağlılık yaratmak için maaş dışında çeşitli özlük hakları sunmaktadırlar.  “Çokuluslu işletmelerde insan kaynakları yönetiminin en önemli unsurlarından biri ücret ve maaş yönetimi politikalarıdır. Özellikle, günümüzde işgücü yapısının giderek farklılaşması işgörenlerin, işletmeler beklentilerini değiştirmekte, bu bağlamda geleneksel ücret ve ödeme sistemleri yetersiz kalmaktadır.”(1) Ücret ve ödeme sistemlerindeki yetersizlik, büyük kentlerdeki yaşantının çok pahalı olmasından, küçük ve geri kalmış bölgelerde ise sosyal yaşantının ve yaşama olanaklarındaki yetersizliklerin yarattığı iç isteksizliklerden kaynaklanmaktadır.  Çalışanlar büyük kentlerdeki pahalı hayat karşısında şirketlerden ücret yanında yaşam kalitesinin artıracak başka beklentiler içine girmektedir. Az gelişmiş bölgelerdeki güç yaşam koşullarına kaliteli personeli göndermek ortaya çıkan mahrumiyetler nedeniyle oldukça güçtür.  Bu bölgelere de nitelikli personeli gönderebilmek ve orada uzun süreli ve verimli bir çalışma temposunda tutmak için klasik ücretlendirme modelleri yeterli olmamaktadır.