Yazar: Didem YILDIZ*

E-Yaklaşım / Temmuz 2024 / Sayı: 379

I- GİRİŞ

Vergiler kamusal mal üretimi ve hizmet sunumunun finansman kaynakları içerisinde öncül bir rol oynamaktadır. Devlet anlayışında tarihsel süreç içerisinde meydana gelen değişmeler ise kamu harcamalarının gerek miktar gerekse de kompozisyon olarak farklılaşmasına neden olmuştur. Gelinen bu noktada devlet yönetimleri bir yandan elde edebileceği kamu gelir düzeyini arttırmaya çalışmakta diğer yandan da en az maliyetle en çok vergi geliri tahsil etmenin yollarını aramaya başlamışlardır.

Vergilemenin iktisadiliği olarak adlandırılan bu durumda ise vergiye gönüllü uyum kritik bir görev üstlenmektedir. Vergiye gönüllü uyum, mükelleflerin vergi kanunları ile tanzim edilen vergisel bazı gerekliliklerin zamanında, tam ve eksiksiz olarak, herhangi bir baskı ve zorlama olmaksızın kendi istekleri ile yerine getirilmesidir.

Devlet yönetimleri, vergilemede iktisadiliği sağlamak adına çeşitli uygulamaları hayata geçirebilmektedirler. Bu uygulamalardan bazıları ceza-i müeyyide esaslı uygulamalardır. Vergi idareleri zaman zaman ise mükelleflerin vergi kanunlarına uyumlarını arttırmak adına ödül sistemine de başvurabilmektedirler. Vergilemenin ödül etkisi olarak da adlandırılan bu uygulamada mükelleflere, belirli şartların gerçekleşmesi koşuluyla vergiye tabi kazancın tespitinde indirim hakkı tanınmaktadır. Böylece mükelleflerin vergisel yükümlülükleri eksiksiz yerine getirmesi sağlanırken diğer yandan da mükelleflerin bu davranışları ödüllendirilmektedir.

Ülkemizde de 8 Mart 2017 tarih ve 30001 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6824 sayılı Kanun ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mülga mükerrer 121. maddesinde bu minvalde düzenlemeler yapılmıştır. Söz konusu düzenleme ile Türk Vergi Sistemimize  “vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi” müessesesi kazandırılmıştır. Buna göre yasada yer verilen şartları sağlayan ve vergi yükümlülüklerini yerine getiren mükellefleri ödüllendirmek gayesiyle 01.01.2018 tarihinden geçerli olmak üzere, Gelir ve Kurumlar Vergisi beyannameleri üzerinde hesaplanan verginin % 5’ine kadar bir indirim hakkı tanınmaktadır.

Durum böyle olmasına karşın, vergi sistemimizdeki temel vergi kanunlarının hükümlerinin yeterince açık olmayışı, mükellefleri bazı durumlarda söz konusu indirimden yararlanıp yararlanamayacağı hususunda ikilemde bırakmaktadır. Bahse konu ikilem yaşanan alanların belki de başında ise pişmanlıkla veya düzeltme amacıyla verilen beyannamelerin % 5’lik uyumlu mükellef indiriminden yararlanıp yararlanamayacağı hususu gelmektedir. Bu çalışmada, söz konusu özel durum yasa hükümleri doğrultusunda analiz edilmeye çalışılacaktır.    

II- UYUMLU MÜKELLEF İNDİRİMİ

8 Mart 2017 tarih ve 30001 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6824 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılanması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un 24. maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121. maddesinde yapılan değişiklik sonucunda vergiye uyumlu mükelleflere belirli şartları sağlamaları halinde indirim uygulanması biçiminde yeni bir uygulamaya geçilmiştir. Buna göre, vergisel yükümlülüklerini zamanında yerine getiren uyumlu mükellefler, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin % 5’i oranında vergi indiriminden yararlanabilecektir. İndirim uygulaması 01.01.2018 tarihinden itibaren verilecek yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri için uygulanacaktır.