Yazar: Faruk YÜKSEL*

E-Yaklaşım / Eylül 2024 / Sayı: 381

I- GİRİŞ

İş kazası ve meslek hastalığı sigortası 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu([1]) ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği([2]) ile düzenlenmiş olan kısa vadeli sigorta kolları arasındadır. Bu sigorta kolları kapsamına giren hallerin belli bir süre içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmesi gerekmektedir. Aksi halde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından değişik yaptırımlar uygulanmaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun kısa vadeli sigorta kolları uygulamaları konulu 13.06.2011 tarih ve 2011/50 sayılı genelgesi ile iş kazası sayılması gereken haller de düzenlenmişti. Daha sonra konuya ilişkin 29.09.2016 tarih ve 2016/21 sayılı Genelge çıkarılmıştır.

Yazımızda yukarıda belirtilen mevzuat çerçevesinde, yargı kararlarının örnekleriyle, kalp krizi vb. durumların hangi hallerde iş kazası sayılacağına ilişkin açıklamalar yapılacaktır.

II- İŞ KAZASI SAYILAN HALLER

5510 sayılı Kanun uygulaması bakımından iş kazası,

a- Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,

b- İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,

c- Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

d- Bu Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

e- Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,

Meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olay olarak tanımlamıştır.

Yukarıda geçen Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki kadın sigortalı ibaresi, hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan kadın sigortalıları ifade etmektedir.

Sigortalıların iş kazasına bağlı olarak sigorta yardımlarından yararlanabilmeleri için, olayın Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından iş kazası olarak kabul edilmesi gerekir.

Bir olayın iş kazası sayılabilmesi için;

. Yukarıdan sayılan hallerde bir kaza olayının olması,

. Sigortalının bedenen veya ruhen uğradığı bir zarar bulunması,

. Kaza olayı ile sigortalının uğradığı zarar arasında sebep sonuç ilişkisi bulunması,

şartlarının birlikte bulunması gerekmektedir.

III- BEYİN KANAMASI, KALP KRİZİ VB. DURUMLARIN İŞ KAZASI SAYILMASI

Bu tür olayların hangi hallerde iş kazası sayılacağına dair tartışmalar bulunmaktadır. Hukuk literatüründe bir olayın kaza olarak nitelendirilebilmesi için yukarıda belirtilen üç koşula bir koşul daha eklenmesi gerektiğinin ileri sürüldüğü de olmuştur. Dördüncü şart olarak ileri sürülen husus “dışarıdan etki eden bir etkenin varlığı” koşulunun gerçekleşmiş olmasıdır. Bu şart ile ifade edilmek istenen, bir olayın iş kazası sayılabilmesi için öncelikle bir kaza olayının meydana gelmiş olmasıdır. Yani dışarıdan bir etki olmaksızın meydana gelen kalp krizi, beyin kanaması, felç vb. olaylar kaza olayı olmadığı için, ilk üç şartın meydana gelmesi halinde dahi, iş kazası olarak kabul edilemeyeceği ileri sürülmüştür.