Yazar: Ertan AYDOĞAN*

E-Yaklaşım / Şubat 2024 / Sayı: 374

I- GİRİŞ

Okul aile birlikleri, okul ile aile arasında bütünleşmeyi gerçekleştirmek, veli ve okul arasında iletişimi ve iş birliğini sağlamak, eğitim-öğretimi geliştirici faaliyetleri desteklemek, maddi imkânlardan yoksun öğrencilerin zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak ve okula maddî katkı sağlamak üzere kurulur. Okul aile birliğinin ve organlarının kurulması, belirli zamanlarda toplanması, kararlar alması, aldığı kararları uygulaması, çeşitli çalışmalar yapması ve mevzuatına göre iş ve işlemleri yürütmesi gerekmektedir.

Okul aile birliği bünyesinde çalıştırılacak olan sigortalılara yapılacak ödemelerden gelir vergisi (stopaj) ve damga vergisi kesintisinin yapılıp yapılamayacağı ve bu personeller ile ilgili olarak muhtasar ve hizmet prim beyannamesi verilip verilmeyeceği, verilmesi halinde birliklerin bu beyannamelere ait damga vergisinden muaf olup olmayacağı yazımız kapsamında incelenecektir.

II- GENEL OLARAK OKUL AİLE BİRLİĞİ

Çocuğun eğitiminde ve sosyalleşmesinde büyük etki, özellikle okul ve aileleri arasındaki ilişkilerdir. Bu ilişkiler yurdumuzda okul-aile birlikleri yoluyla sağlanmak ve düzenlenmek istenmiştir. Bu birlikler Milli Eğitim Bakanlığı’nca kabul edilen özel bir yönetmeliğe göre, ilkokullarda ve orta dereceli okullarda kurulmaktadır([1]). Okul aile birliklerinin görevleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir; 

. Öğrencilerin, Türk millî eğitiminin genel ve özel amaçları ile temel ilkeleri ve millî manevi değerler doğrultusunda yetiştirilmeleri için okul yönetimi, öğretmenler, veliler ve ailelerle iş birliği yapmak. 

. Okulun amaç ve hedeflerinin gerçekleştirilmesine, eğitimde kalite ve başarı için okulun stratejik plan çalışmalarına ve uygulamasına destek olmak, eğitimde fırsat eşitliğine imkân vermek ve öğretmenler kurulunca alınan kararların uygulanmasını desteklemek amacıyla velilerle iş birliği yapmak. 

. Öğrencilerin başarısını artırmak amacıyla okul yönetimince planlanan kurs, sınav, seminer, müzik, tiyatro, spor, sanat, gezi, kermes ve benzeri eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesine katkı sağlamak.

. Millî bayramlar, belirli gün ve haftalar ile kültürel yarışmaların düzenlenmesi giderlerine katkıda bulunmak.

. Okula yapılan ayni ve nakdî bağışları kabul ederek kayıtlarını tutmak, sosyal, kültürel etkinlikler ve kampanyalar düzenlemek, şartlı bağışları amacına uygun olarak kullanmak. 

. Okul yönetimi ile iş birliği yaparak, imkânları yeterli olmayan öğrencilere maddi ve manevi destek sağlamak, aynı amaçla kardeş okullara da katkıda bulunmak. 

. Eğitim ve öğretimle ilgili kurumlar ve sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği yapmak. 

. Ulusal ve uluslararası projelere katılmak ve proje amaçlarının gerçekleşmesine katkıda bulunmak. 

Okul aile birliklerinin, genel kurul, yönetim kurulu ve denetleme kurulu olmak üzere üç organı bulunmaktadır. Genel kurul, okulda öğrencisi olan veliler üye sayıldıkları için bunlardan oluşmaktadır. Yönetim kurulunun çağrısı üzerine en geç her sene Ekim ayı sonuna kadar toplanır. Toplanan üyelerle ve oy çokluğu ile karar alınır. Yönetim kurulu, beş asıl ve beş yedek üyeden oluşmaktadır. Görev süresi bir yıldır, seçimden sonra bir hafta içinde toplanarak başkan, başkan yardımcısı, muhasip, sekreter ve üye olarak görev paylaşımı yaparlar. Yönetim kurulundakiler en çok üç defa seçilebilir ve birden fazla birlik yönetiminde görev alamazlar. Denetleme kurulu, genel kurulda bir veli ve öğretmenler kurulunda seçilen iki öğretmen olmak üzere üç kişiden oluşur. Genel kurulda seçimlerini takip eden hafta içinde toplanarak görev paylaşımında bulurlar. Görev süresi bir yıldır ve en fazla üç defa seçilebilirler. Kurul yılda en az iki kez yönetim kurulunun çalışmalarını inceler([2]).

III- OKUL AİLE BİRLİĞİ TARAFINDAN OKULDA ÇALIŞTIRILAN PERSONELİN DURUMU

Okul aile birlikleri okullarda işçi istihdam edebilirler. Bu istihdamın getirdiği birtakım sorumluluklar bulunmaktadır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesinde, “Ücret, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez…“ hükmüne yer verilmiştir.

Aynı Kanun’un 94. maddesinin birinci fıkrasında, “Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.“ hükmüne yer verilmiş olup, aynı fıkranın (1) numaralı bendinde, hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61. maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104. maddelere göre gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hükme bağlanmıştır.

Anılan Kanun’un 96. maddesinde, vergi tevkifatının, 94. madde kapsamına giren nakden veya hesaben yapılan ödemelere uygulanacağı, bu maddede geçen hesaben ödeme deyiminin, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları &ouml…