Nakit Dengesiyle Bütçe Dengesi Arasındaki Fark Nasıl Oluştu?

Yazar: Haldun DARICI*

E-Yaklaşım / Mart 2024 / Sayı: 375

I- GİRİŞ

Geçtiğimiz ayda 2023 yılına ait bütçe uygulama sonuçları açıklandığında ilginç bir sonuç ortaya çıkmıştır. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca yayımlanan istatistiki verilere göre, 2023 yılında Merkezi Yönetim Bütçesinin açığı 1.375 milyar TL olarak gerçekleşirken, Hazine’nin nakit açığı 625 milyar TL olmuştur. Böylece Hazine’nin nakit dengesi ile bütçe dengesi arasında 750 milyar gibi oldukça büyük bir fark ortaya çıkmıştır.

Oysa geçmişteki uygulamalar çerçevesinde, bütçe dengesiyle Hazine’nin nakit dengesinin birbirine yakın seviyelerde gerçekleştiği göz önüne alındığında, ortaya çıkan büyük farkın nedeni kamu oyunda da haklı olarak merak konusu olmuştur. Bu itibarla çalışmada belirtilen konu üzerinde durulmuş ve nakit dengesiyle bütçe dengesi arasındaki farkın nasıl oluştuğu irdelenmiştir.

Öte yandan 2022 yılında 142,7 milyar olarak gerçekleşen bütçe açığının geçtiğimiz yılda 1.375 milyar liraya yükselmiş olması, bütçe dengelerinde de önemli bir bozulmanın ortaya çıktığını göstermiştir. Çalışmada bu gelişme üzerinde de ayrıca durulmuş ve geçtiğimiz yılda bütçe açığındaki artışın nedenleri, yapılan vergisel düzenlemeler de dikkate alınarak, inceleme konusu yapılmıştır. Bu çerçevede çalışmada öncelikle 2023 yılına ait bütçe uygulama sonuçları belirtilecek müteakip bölümlerde de bütçe açığındaki artışın nedenleri ile nakit dengesi ve bütçe dengesi arasındaki farkın değerlendirilmesine yer verilecektir.

II- 2023 BÜTÇESİYLE İLGİLİ GELİŞMELER

2023 yılı bütçesiyle ilgili gelişmeleri dört aşamada özetlemek mümkündür. Bunlardan birincisi, merkezi yönetim bütçe kanununun kabul edilmesi ve bütçe büyüklüklerinin belirlenmesi, ikincisi ek ödenek alınması, üçüncüsü Orta Vadeli Program ile (OVP) yılsonu gerçekleşme tahminlerinde bulunulması, dördüncüsü ise bütçe uygulama sonuçlarının belli olmasıdır. Belirtilen tüm bu gelişmeleri gösteren bir tabloya, 2022 yılı bütçe uygulama sonuçlarıyla birlikte, aşağıda yer verilmiştir.

2022 (1)

Bütçe 2023

Ek Ödenek

Toplam Bütçe

Yılsonu Tahmini (OVP)

2023

Gerçekleşme (2)

Artış %

(2/1)

Harcama

2.942,7

Yazının Tamamı İçin Abone Olun