Yazar: Haldun DARICI*

E-Yaklaşım / Kasım 2024 / Sayı: 383

I- GİRİŞ

Orta Vadeli Programlar merkezi yönetim bütçesinin  hazırlık sürecini başlatan önemli politika belgeleridir. Programlar önemlidir zira bu Programlarda, içerisinde bulunulan yıla ait temel ekonomik büyüklüklerle ilgili gerçekleşme tahminlerine, bu tahminler çerçevesinde belirlenen üç yıllık makroekeonomik hedeflere ve uygulanacak politikalara, toplam gelir ve gider tahminleri ile bütçe büyüklüklerine, merkezi yönetim bütçesinin ödenek teklif tavanlarına, reform alanlarıyla ilgili düzenlemelere vb. yer verilmektedir. Kısaca bu Programlar ekonomide izlenecek genel yol haritasını göstermektedir.

Belirtilen hususlar Orta Vadeli Programların oldukça geniş kapsamlı belgeler olduğunu ve bu belgelerin yakın dönemde Orta Vadeli Mali Planların kaldırılmasından sonra öneminin daha da artmış olduğunu göstermektedir.

Önümüzdeki üç yıla ait olan ve 2025-2027 dönemine ait Orta Vadeli Program ise Yasa’da öngörüldüğü üzere Eylül ayının ilk haftası içerisinde yayımlanmıştır([1]). Bu Program, 2000’li yıllarda yayımlanan 20. Orta Vadeli Program olmuştur. Yeni Programın yayımından sonra da “Bütçe Hazırlama Rehberi” ile “Yatırım Programı Hazırlama Rehberi” yayımlanmış ve böylece 2025 yılı bütçe hazırlıkları başlatılmıştır([2]).

Çalışmada çok geniş kapsamlı bir belge olduğu belirtilen Orta Vadeli Programın makroekeonomik hedefleri ele alınmıştır. Bu hedefler de önemlidir zira önümüzdeki dönemde uygulanacak temel politikalar/tedbirler, bu hedeflere göre belirlenmektedir.

Bu çerçevede çalışmada bazı temel ekonomik göstergelere ilgili 2025 yılı hedeflerine, politikalarına yer verilecektir([3]). Ancak öncelikle hedeflerin gerçekleşme durumuyla ilgili genel değerlendirmeler yapılabilmesi amacıyla 2024 yılında öngörülen Program hedefleriyle yılsonu gerçekleşme tahminlerine yer verilecektir.

Çalışmada merkezi yönetim bütçesinin 2024 yılındaki gerçekleşme tahminleri ile önümüzdeki yıl hedeflerine de ayrı bir bölümde daha geniş kapsamlı olmak üzere yer verilmesi uygun bulunmuştur. Bütçeyle ilgili yapılacak değerlendirmelerde nakit dengesiyle ilgili gelişmelere de ayrıca yer verilmiştir.

II- MAKROEKONOMİK HEDEFLER

A- HEDEF VE GERÇEKLEŞME TAHMİNLERİ (2024)  

Geçtiğimiz yıl yayımlanan Orta Vadeli Programda 2024 yılına ait Programın hedeflerine, bu yılda yayımlanan Programda ise söz konusu hedeflerle ilgili söz konusu göstergelerin gerçekleşme tahminlerine yer verilmiştir. Buna göre 2024 yılı için;

. 41.159 milyar olarak hedef alınan GSYH’nin 44.218 milyar TL,

. Yüzde 4,0 olarak hedef alınan büyümenin yüzde 3,5,

. Yüzde 10,3 olarak öngörülen işsizlik oranının yüzde 9,3,

. Yüzde 6,4 olarak öngörülen bütçe açığının yüzde 4,9,

. Yine yüzde 3,1 civarında öngörülen cari açığın da yüzde 1,7,

olarak gerçekleşeceği tahmin edilmiştir.

Belirtilen Programların makroekonomi ve kamu maliyesine ilişkin bazı temel göstergeleri ve hedefleriyle bunların gerçekleşme tahminlerine ve aradaki farklara ilişkin tabloya da aşağıda yer verilmiştir.