I- GİRİŞ

Çalışma hayatı ile ilgili temel haklar, zorla çalıştırma ve çocuk işçiliğinin önüne geçilmesi, ayrımcılığın önlenmesi, örgütlenme özgürlüğü ve toplu pazarlık hakkının tanınması olarak ele alınabilir. Bu haklar 18 Haziran 1998 tarihinde 1997 yılında ILO Çalışma Konferansı Raporunda sunduğu “Çalışma hayatında Temel İlkeler ve Haklar Bildirgesi” ile kabul edilmiştir(1). Bildirge çalışma hayatındaki temel hakları ve ilkelerinin anlamlarını açıklamayı amaçlamıştır.

Anayasa’nın 10. maddesi ve İş Kanunu’nun 5. maddesi eşit davranma borcunu garanti altına almıştır. Anayasa’nın 10. maddesinde; “Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.” hükmü düzenlenmiştir. Anayasa’nın 10. maddesinde bulunan eşitlik ilkesi, devletin vatandaşlarına karşı olan eşitlik vazifesidir. Bu eşitlik kapsamında devlet kamu organlarında işleyişinde her vatandaşa eşit davranmakla yükümlüdür. Eşitlik ilkesi vatandaşlar arasında ayrım gözetmeden kanun önünde eşit olmayı ve ona göre davranılmasını güvence altına almaktadır(2).

II- AYRIMCILIK TAZMİNATI İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEME VE YARGITAY KARARLARI

İş Kanunu’nun 5. maddesi gereğince;

“İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz.

İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmî süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamaz.

İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz.