Yazar: Bünyamin ESEN*

E-Yaklaşım / Haziran 2024 / Sayı: 378

I- GİRİŞ

Genel bir tanımını yapmak gerekirse ibraname, bir borcun veya yükümlülüğün ödendiğini ve ortadan kalktığını ispatlamaya yarayan “temize çıkartma belgesi”, “aklama belgesi”, “borçsuzluk belgesi” (İng., Certificate of discharge veya release letter) anlamını taşımaktadır.

İbraname her ne kadar tüm borç ilişkilerinde sonuç doğuran bir belge olsa da uygulamada en çok işçi ve işveren arasındaki ilişkilerde etki doğurmaktadır. Türk İş Hukuku bağlamında değerlendirildiğinde ibraname, bir işçinin iş ilişkisinin bitmesi sonrasında başta ücret, ihbar tazminatı, kıdem tazminatı, fazla çalışma ücreti, genel tatil ücreti, yıllık izin ücreti gibi her türlü alacağını işveren tarafından aldığını ve iş akdinin diğer tarafından herhangi bir alacağı kalmadığını gösteren yazılı şekilde düzenlenmiş imzalı belgedir. İbraname işçinin işvereni iş hukuku yükümlülüklerinden veya akitten kaynaklanan borçlardan ibra ettiğini gösterir.

Uygulamada “ibra sözleşmesi”([1]) veya “ibra senedi” olarak da anılan ibraname, özel bir belge olarak yazılı olmak dışında bir şekil şartına bağlanmamıştır, taraflar arasında anlaşılarak serbestçe belirlenebilir([2]). Ancak 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hizmet sözleşmeleri açısından düzenlenecek ibra sözleşmelerine bazı şekilde şartları getirmiştir.

İbraname borcu sona erdiren bir belge olduğundan ötürü uygulanması ve geçerlilik şartları özel bir önem arz etmektedir. İşçi-işveren uyuşmazlıklarının önemli bir kısmı işçilik alacaklarına ilişkin olup söz konusu alacakların bihakkın ödenip ödenmediğinin tespitinde ibraname özel olarak önem kazanan ve mahkeme safahatında en yakından incelenen belgelerden birini oluşturmaktadır. Bu nedenle ibranamenin şartları ve uygulanmasının işveren ve işçi taraflarında bilinmesi özel bir önem arz eder.

Bu makalede Türk İş Hukuku açısından ibraname kavramı ele alınmış, ibranamenin niteliği ve düzenlenme zamanı değerlendirilmiş ve ibranamenin geçerlilik şartları analiz edilmiştir.

II- İBRANAMENİN NİTELİĞİ VE DÜZENLENME ZAMANI

İbraname 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun([3]) 132. ve 420. maddeleri ile düzenlenmiştir. 132. madde her türlü borç ilişkilerini kapsayan genel ibra sözleşmesini düzenlerken, 420. madde ise işçi-işveren ilişkilerine ilişkin ibraname hükümlerini düzenlemiştir.

Borcu doğuran işlem kanunen veya taraflarca belli bir şekle bağlı tutulmuş olsa bile borç, tarafların şekle bağlı olmaksızın yapacakları ibra sözleşmesiyle tamamen veya kısmen ortadan kaldırılabilir (6098, Md. 132). Alacaklının borçlulardan biriyle yaptığı ibra sözleşmesi, diğer borçluları da ibra edilen borçlunun iç ilişkideki borca katılma payı oranında borçtan kurtaracaktır (6098, Md. 166).