Yazar: Nuri DEĞER*

E-Yaklaşım / Şubat 2024 / Sayı: 374

I- GİRİŞ

Esas itibariyle kağıt üzerine oturtulmuş bir vergi çeşidi olan damga vergisi (DV) 488 sayılı Kanuna ekli I sayılı Tabloda yazılı kağıtları vergilendirmeyi öngörmektedir.

Bu kapsamda anılan tabloda yer alan belirli kurumlar tarafında alınan ihale kararları ile bu kararlar dolayısıyla düzenlenen sözleşmelerin DV’ne tabi olduğu konusunda bir tereddüt bulunmaması gerekir.

Ancak ihale kararı ve buna ait sözleşme dolayısıyla DV ödendikten sonra ihale kararı ve dolayısıyla sözleşmenin kısmen veya tamamen iptal edilmesi halinde, yararlanmayan ihale kararı ve sözleşme için ödenen DV’nin iade edilip edilememesi konusu, uygulamada çokça eleştirilmiş ve bu kapsamda yapılan düzenlemeler hakkında aşağıda bilgilere yer verilmiştir.

II- İHALE KARARLARINDA DV UYGULAMASI

A- İHALE KARARLARININ DV’NE TABİ TUTULMASININ KOŞULLARI

DVK’na ekli (1) sayılı tablonun II-Kararlar ve Mazbatalar Bölümünün 5766 sayılı Kanunla değişik 2. fıkrasında “İhale Kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararları binde 5,69 oranında” DV’ne tabi olacağı hükme bağlanmıştır.

Yukarıda alınan Kanun hükmünün incelenmesinden anlaşılacağı üzere, herhangi bir kararın, ihale kararı olarak nitelendirilebilmesi için aşağıdaki şartların tamamını bir arada taşıması gerekmektedir.

1. Ortada Bir İhale Kararı Bulunmalıdır

DV’nin konusunu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar teşkil eder. Dolayısıyla ihale kararlarının vergilendirilmesinden söz edebilmek için ortada yazılıp imzalanmak ve herhangi bir hususu ispat ve belli etmek için düzenlenen ve ibraz edilebilecek bir kağıdın varlığı şarttır.

Her ne kadar Yasada ihale kararı tanımlanmamış ise de, MB özelgelerinden ve Danıştay kararlarından yararlanmak suretiyle bu kararların niteliğini belirtmek mümkündür.

İhale kararları, Kanunun kapsamındaki kurumların ihtiyaç duydukları mal ve hizmet alımları ile yapım işlerini istekliler arasında seçilecek birisinin üzerinde bırakıldığını gösteren ve bu durumun yetkili organlarca onaylanması ile oluşan kararlardır.

Dn 11. D. 21.10.1971 tarih ve E.76/3139, K. 71/108 sayılı Kararı’nda; “Anonim şirketlerin (1) sayılı Tablonun II/2. fıkrasında belirtilen “kurum” tabirine dahil olduğu ve alım, satım veya bir işin yaptırılması hakkında kurumların yetkili organları tarafından şahıs ve bedel tayini suretiyle verilen kararların ihale kararı niteliğinde olması nedeniyle vergilendirilmesi yerindedir.” denilmektedir.

Öte yandan, ihale mevzuatı gereğince, alımlar için alıcı kuruluşlarca ihale komisyonu kurulması, dolayısıyla ihale kararı alınması zorunlu bulunmayan hallerde, yapılan alımların bedellerinin ödenebilmesi için amiri itanın onayı veya oluru alınıyorsa, söz konusu onay veya olurun; veya harcama belgelerinin (fatura, gider pusulası) herhangi bir yerine yetkililerce “sarfı uygundur” şeklinde veya benzeri bir şerh konulduğu takdirde, bu şerhler ihale kararı niteliğinde olduğundan DVK’a ekli (1) sayılı tablonun II. bölümünün 2. bendi gereğince ‰ 5,69 nispetinde DV’ne tabi tutulması gerekir.

2. İhale Kararı Resmi Daireler veya Kamu Tüzel Kişiliğini Haiz Kuruluşlar Tarafından Alınmış Olunmalıdır

DVK’nda 5766 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle sadece resmi daireler ve kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşların yetkili organları tarafından alınan ihale kararları vergilendirilmektedir.

Resmi dairelere ait kesin bir liste bulunmasına karşılık, kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşların sayısı ve listesi bulunmamaktadır. Tereddüt halinde GİB’na baş vurulması uygun olacaktır.

Söz konusu kurumlardan başka kişi ve kuruluşlar, örneğin ticari şirketler tarafından alınan ihale Kararlarının vergilendirilmesi mümkün değildir.

3. Kurumun İhale Kanununa Tabi Olması Şart Değildir

İhale kararının vergilendirilebilmesi için, söz konusu kararı alan kurumun bu işlemin ihale kanunlarına tabi olması zorunlu değildir. Resmi daireler veya kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlar muhtelif nedenlerle yapacakları…