Yazar: Fahrettin YÜKSEK*

E-Yaklaşım / Temmuz 2024 / Sayı: 379

I- GİRİŞ

Eğitim ve öğretim sezonunun bitmesi ve okulların kapanmasıyla birlikte bazı aileler çocuklarını boş kalmamaları ve meslek öğrenmeleri için, dar gelirli ailelerde okul harçlıklarını çıkartmaları ve aile ekonomisine katkıda bulunmaları için genellikle eş-dost ve yakınlarının yanında işe sokma eğilimindedirler. İşletme sahipleri de 12 yıllık zorunlu eğitim nedeniyle genellikle yardımcı eleman bulamama, ara eleman yetiştirememe gibi sebeplere dayalı olarak yaz sezonu bile olsa yanlarında yardımcı eleman çalıştırma konusunda meyil sahibi olup yine turizm yönünden potansiyel sahibi bölgelerde sezon açılması vesilesiyle genellikle kafe tarzı küçük işletmeler ucuz iş gücü olarak gördükleri öğrencileri çalıştırma eğilimindedirler. Halk arasında genel olarak iş öğretildiği için çırak diye dillendirilen sosyal güvenceden yoksun olarak çalıştırılan bu kişilerin aslında herhangi bir çalışandan farkları olmadığı göz ardı edilmektedir. Bunlar olası bir denetimde çalışırken tespit edilmeleri durumunda, bir iş kazası geçirmeleri ya da meslek hastalığına yakalanmalı durumunda kayıt dışı çalıştırıldıkları için işverenlere uygulanacak yaptırımlar yönünden çok ağır sonuçlar doğurma potansiyeli söz konusudur. Makalemizde resmi çırak statüsüne değinmeye çalışacağız.     

II- KONUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ VE YASAL MEVZUAT 

Sözlük anlamı yönünden bakıldığında; Bir meslek dalında, o mesleğin gerektirdiği her türlü bilgi, beceri ve iş sürecini baştan sonra yapabilecek kapasitede olan, genellikle küçük yaşta bir ustanın yanında çalışan ve o usta tarafından yetiştirilen başlangıçta işletmenin ayak işlerine bakan, iş disiplini kazanması için iş yeri bünyesinde eğitime alınan kişiler çırak olarak tanımlandırılmaktadır.

05.06.1986 tarihinde kabul edilerek 19.06.1986 tarih 19139 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda ise çırak tanım olarak; Çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını iş içerisinde geliştirilen kişi şeklinde tarif edilmiştir.

09.12.2016 tarihli 29913 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6764 sayılı Millî Eğitim Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda değişiklik yapılarak, çıraklık eğitimi örgün ve zorunlu eğitim kapsamına alınarak mesleki eğitim merkezleri, Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü’ne bağlanmıştır.

Mesleki eğitim merkezleri, ortaokulu tamamladıktan sonra akademik lise eğitimine devam etmek yerine, becerileri doğrultusunda mesleki eğitim almak isteyen öğrencilerin devam ettiği ortaöğretim kurumlarıdır. Mesleki eğitim merkezi öğrencilerinin teorik eğitimleri haftada en az 1,en çok 2 gündür. Diğer günler, işyerlerinde usta öğreticileri gözetiminde pratik eğitim alırlar.