Yazar: Nuri DEĞER*

E-Yaklaşım / Nisan 2024 / Sayı: 376

I- GİRİŞ

Mükelleflerin ticari, sınai ve diğer faaliyetlerinin icrası sırasında vergilerin oranı, istisnaları ve belgelerin düzenlenmesi gibi konularda zaman zaman bazı hatalar işledikleri söz konusu olabilmektedir.

Mükelleflerin vergi uygulamalarında yaptıkları hatalar sadece kendilerini ilgilendiriyorsa, çözümü nispeten kolay olmasına karşılık, diğer mükellef veya kişileri ilgilendirmesi halinde ise çözümü daha zor olmaktadır.

Bilindiği gibi, KDV esas itibariyle bir tüketim vergisidir. KDV Kanunu’na göre, verginin mükellefi malları teslim edenler veya hizmeti ifa edenler olarak belirlenmiş ise de, esas itibariyle tüketim aşamasında indirim hakkı bulunmayan nihai tüketicilerdir. Yasalar gereği mükellef olarak görülenler ise, aslında verginin tahsildarı durumundadırlar.

KDV gelir ve kurumlar vergisi gibi tek taraflı bir vergi olmadığından dolayı KDV uygulamasında yapılan hatalar, fazla veya yersiz ödenen vergilere ilişkin uyuşmazlıklar, prensip olarak alıcı ve satıcıyı ilgilendirdiğinden bunlar arasında çözülmesi gerekir.

II- YASAL DÜZENLEMELER

3065 sayılı Kanun’un (8/2). maddesine göre, “vergiye tabi bir işlem söz konusu olmadığı veya KDV’yi fatura veya benzeri vesikalarda göstermeye hakkı bulunmadığı halde, düzenlediği bu tür vesikalarda KDV gösterenler, bu vergiyi ödemekle mükelleftirler. Bu husus kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek bir meblağı gösteren mükellefler için de geçerlidir. Bu gibi sebeplerle fazla veya yersiz hesaplanan ve Hazineye ödenen vergi, Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslara göre işlemi yapan mükellefe iade edilir. Şu kadar ki söz konusu iadenin yapılabilmesi için işlemle ilgili beyanların düzeltilmesi ve fazla veya yersiz hesaplanan verginin satıcı tarafından alıcıya geri verilmesi şarttır.” hükmünü amirdir.

Konuya ilişkin açıklamalara, KDV Genel Uygulama Genel Tebliği’nin I/C – 1.1. Fazla veya Yersiz Uygulanan Vergi bölümünde yer verilmiştir.

A- FAZLA VEYA YERSİZ VERGİ UYGULAYANLAR

Fazla veya yersiz vergi uygulayanlar söz konusu bu vergiyi Vergi Dairesi’ne ödemek zorundadırlar.

Örnek: GVK’na göre vergiden muaf olanlar, mal ve hizmet satışları dolayısıyla KDV hesaplamazlar. Kanun hükmüne rağmen satış bedellerinde vergi gösterip müşteriden vergi tahsil edenler, bu vergiyi Vergi Dairesi’ne yatırmak zorundadırlar.

Aynı şekilde kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek bir meblağı gösteren mükellefler de fazla tahsil ettikleri vergiyi Vergi Dairesi’ne ödemek mecburiyetindedirler.

Örnek: 100.000 TL’lik bir satış için 8.000 TL vergi hesaplaması gerekirken, 18.000 TL hesaplayıp müşteriden tahsil edenler, fazla tahsil ettikleri bu vergiyi ilgili Vergi Dairesi’ne beyan edip ödemek zorundadırlar.

B- FAZLA VEYA YERSİZ HESAPLANAN VE HAZİNEYE ÖDENEN KDV’NİN İADESİ 

3065 sayılı Kanun’un (8/2). maddesi kapsamında fazla veya yersiz hesaplanan ve Hazine’ye ödenen verginin alıcıya iadesi mümkündür.

Kural olarak, fazla veya yersiz hesaplanan vergi bulunması durumunda, gerek satıcı gerekse alıcı nezdinde işlemin KDV uygulanmadan önceki hale döndürülmesi esastır.

Fazla ve yersiz ödenen vergi konusunda belirlenen kural son derece adil ve gerçekçidir.

1- Fazla Ve Yersiz Tahsil Edilen Verginin Satıcı tarafından Alıcıya İade Edilmesi

Fazla veya yersiz olarak hesaplanan vergi, öncelikle satıcı tarafından alıcıya iade edilecektir. Alıcının indirim hakkı bulunan mükellef olmaması durumunda, satıcının söz konusu fazla veya yersiz KDV tutarını alıcıya ödediğini gösterir bir belge ile Vergi Dairesi’ne başvurması gerekmektedir. Alıcının indirim hakkı bulunan bir mükellef olması durumunda ise, satıcının fazla veya yersiz KDV tutarını alıcıya ödediğini gösterir belgeye ek olarak, alıcının fazla veya yersiz KDV tutarını indirim hesaplarından çıkarmak suretiyle düzeltme yaptığının alıcının Vergi Dairesi’nden alınacak bir yazıyla tevsiki de istenecektir.

2- Kamu Kurumları Tarafından Yersiz Tahsil Edilen Verginin Alıcıya İadesi

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla fazla ve yersiz uygulanan vergi, söz konusu idare, kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenecek yazıya istinaden Vergi Dairesi tarafından alıcıya iade edilir. Söz konusu yazının genel bütçeli idarelerde söz konusu tutarın tahsil edildiği ve gelir hesaplarına aktarıldığı, diğer idare, kurum ve kuruluşlarda ise beyan edilerek Vergi Dairesi’ne ödendiğini tevsik etmesi gerekir.

Yazının Tamamı İçin Abone Olun