Yazar: Fahrettin YÜKSEK*

E-Yaklaşım / Mart 2024 / Sayı: 375

I- GİRİŞ

Sosyal Güvenlik sistemimiz emekli olmak için prim gün sayısı eksik olan kişilere borçlanma imkânı getirerek emeklilik için gerekli olan süreyi kısaltmak için bir çok fırsat sunmaktadır. Bu kapsamda yapılan yurt dışı borçlanması, erkekler için askerlik borçlanması, kadınlar için doğum borçlanması en yaygın ve bilinenleri olup makalemizde SGK mevzuatına 2014 yılında giren ancak hala çok fazla bilinmeyen evlatlık borçlanması konusuna değinilecektir.

Anne olmak için illaki çocuk doğurmanın şart olmadığı gibi baba olmak için bir çocuğa biyolojik olarak can vermek de şart değildir. Zira bir çocuğu karnında değil yüreğinde büyütene, o çocuğa emek harcayıp sevgisini verene, bakımını üstlenene, topluma kazandırmak için çabalayan kişiye de anne veya baba denilmesi kadar doğal bir şey yoktur. Evlat sahibi olmak için biyolojik anne ya da baba olmaksızın evlat edinme yoluyla bunun sağlanması mümkündür.

Evlat edinme terimi; Durumu evlat edindirilmeye uygun bir çocukla, durumu evlat edinmeye uygun kişi ya da eşler arasında hukuki bağlar sağlanarak çocuk-ebeveyn ilişkisinin kurulması olarak tanımlanmaktadır. Kişiler belirli şartlar çerçevesinde kendilerine kan bağı ile bağlı olmayan bir küçük veya ergin kişiyi mahkeme kararı ile soybağına katabilirler. Hukuk sistemimizde yapılan düzenlemelerle evlat edinme konusunda kolaylıklar sağlanması yoluna gidilmiş olup bu yönde hareket edenlere yukarıda geçtiği üzere 2014 yılında yapılan düzenlemelerle hizmet borçlanmasının önü açılmıştır.

II- YASAL MEVZUAT VE KONUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Konunun sosyal güvenlik mevzuatı yönünden değerlendirilmesine geçmeden önce evlat edinme konusunda bilinmesi gereken asgari hukuki bilgilere yer vermekte fayda görmekteyiz. Evlat edinme hususunda; Genel şartlar, evlat edinilen yönünden şartlar ve evlat edinenler yönünden şartlar olmak üzere üç ana başlık söz konusu olup borçlanma yoluna girecekler yönünden gerekli olan yani evlat edinenler yönünden şartlar başlığı altında değerlendirecek olursak en önemli unsurları;

. Evli olmayan kişinin evlat edinmesi için kişinin 30 yaşını doldurmuş olması,

. Evli kişilerin birlikte evlat edinmesi için eşlerin en az 5 yıldan beri evli olması veya 30 yaşını doldurmuş olmaları,

. Evlat edinen kişinin en az ilkokuldan mezun olması,

. Evlat edinilenle evlat edinenler arasında en az 18 yaş farkın olması,

 şeklinde sıralayabiliriz.

Evlat edinme başvurusu yapacak vatandaşların yerleşim yerlerindeki Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’ne evlatlık başvurusunda bulunmaları gerekmekte olduğu bilgisi sonrası konunun sosyal güvenlik mevzuatı yönünden değerlendirilmesi hususuna geçecek olursak, Sosyal Güvenlik Kurumu Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü’nün 11.12.2014 tarihli 2014/32 sayılı genelgesinde; Kadın sigortalının 2 yaşını doldurmamış herhangi bir çocuğu (en fazla üç çocuk) eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinmesi halinde evlat edinilen çocuklar için de doğum borçlanması yapılabilecektir. “Borçlanma Talep Dilekçesi”nde “Çocuk evlat edinildi ise:” alanındaki “Evet” kutucuğunu işaretleyen ya da çocuğun evlat edinilmesi nedeniyle doğum borçlanması yapmak istediğini beyan edenlerden evlat edinmeye ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararı ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün ilgili birimleri tarafından düzenlenen “Evlat Edinme Öncesi Geçici Bakım Sözleşmesi”nin (EK-33) bir örneği istenecek, çocuğun evlat edinildiği tarih olarak sözleşme onay tarihi esas alınarak borçlanma işlemleri sonuçlandırılacaktır.

Bu sigortalılar için doğum borçlanmasının başlangıç tarihi, sözleşme onay tarihinden itibaren başlayacak olup, doğum borçlanmasının başlangıcı sözleşme tarihinden önce olamayacaktır. Evlat edinilen çocuk için yapılacak borçlanmalarda çocuğun doğum tarihi esas alınarak iki yıllık süreyi aşmamak koşuluyla evlat edinilen tarihten sonraki süreler borçlandırılacaktır.

Borçlanma işlemleri; sigortalıdan, işverenden veya kamu kurumundan bu Genelge ile istenebilecek bilgi ve belge hariç herhangi bir belge istenilmeksizin Kurum tescil ve hizmet kayıtları ile MERNİS (Merkezi Nüfus İdare Sistemi) programı kullanılmak suretiyle sonuçlandırılacaktır. Ancak, sistemde kayıtlı bilgilerde eksiklik veya çelişki bulunması durumunda yazışma yapılacaktır.

Hükümleri mevcuttur.

Konuyu ayrıntılı olarak açıklayacak olursak; Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’ndan alınan sözleşmenin onay tarihi esas olacak şekilde evlat edinen için borçlandırma işlemi yapılacaktır. Evlat edinilen çocuğun doğum tarihi esas alınarak 2 yıllık borçlandırma süresi hesaplanır ve bu süre aşılamaz. Çocuğunu evlatlık veren kadın da doğum yaptığı tarih ile evlatlık verdiği tarih arasındaki süreyi borçlanabileceğinden evlatlık veren anne çocuğunun yanında kaldığı süre kadar borçlanabilecek evlatlık alan şahısta evlat edindiği tarihten sonraki süreyi borçlanabilecek, her halükarda toplam borçlanılan süre 2 yılı geçmeyecektir.

Borçlanmayı yapacak olan kadınlar 4/a, 4/b, 4/c sigortalılıklarından her hangi birine tabi olup evlat edinilen çocuğun ilk sigortalılık tarihinden sonra evlat edinilmiş olması gerekmektedir. Borçlanma kapsamında olan çocuk sayısı en fazla 3 olduğundan bu sayı kadın sigortalının doğum borçlanması yaptığı öz çocukları ve evlat edinilen çocuğu toplamı olarak dikkate alınmalıdır. Yine borçlanma yoluyla emekli olmak isteyen kadın sigortalıların borçlanmak istedikleri bu sürelerde her hangi bir…