Yazarlar: Raşit ULUBEY*
Emre ULUBEY**
I-
GİRİŞ
Emeklilik
için bütün şartları tamamlayanlar ile yaş dışında diğer şartları tamamlayanların
kıdem tazminatı almaları konulu 2 (iki) bölüm halindeki makalemizin Kıdem
Tazminatı, Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Koşulları, Her Tam Yıl İçin Hak
Kazanılan Kıdem Tazminatı, Kıdem Süresinin Hesabında Dikkate Alınan Süreler,
Kıdem Tazminatının Hesaplanmasında Esas Alınan Ücret, Kıdem Tazminatının
Ödenmesi, Zamanaşımı konuları Derginin 2021 Aralık ayı 348. sayısında yayınlanmıştır.
Bu makalemizde ise,
emeklilik için bütün şartları tamamlayanlar ile yaş dışında diğer şartları
tamamlayanların kıdem tazminatına hak kazanmaları ele alınıp,
değerlendirilecektir.
II- KONU
A- SOSYAL
GÜVENLİK KONUSUNDA GENEL BİLGİ
4447 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu, Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu, Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu, Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu, Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu İle İş Kanunu’nun Bir Maddesinin Değiştirilmesi ve Bu Kanunlara Ek ve Geçici Maddeler Eklenmesi, İşsizlik Sigortası Kurulması, Çalışanların Tasarrufa Teşvik Edilmesi ve Bu Tasarrufların Değerlendirilmesine Dair Kanunun İki Maddesinin Yürürlükten Kaldırılması İle Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Eki Cetvellerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 08.09.1999 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu Kanun öncesinde sigortalı çalışanlardan hizmet süresi ve prim ödeme gün sayısı aranmaktayken, bu Kanunla birlikte sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısına bir de yaş şartı ilave edilmiştir.
Esasen, insanların ilk defa çalışmaya
başladıkları tarihte yürürlükte bulunan sosyal güvenlik kanunu(ları) hükümlerine
göre emekli olmaları, yeni kanun hükümlerinin kanunun çıktığı tarihten sonra
ilk defa çalışmaya başlayacakları kapsaması gerekmektedir. Ancak, Ülkemizde gerek 4447 sayılı Kanun hükümlerinin yürürlüğe girdiği
1999 yılında ve gerekse 5510 sayılı Kanun hükümlerinin yürürlüğe girdiği 2008
yılında bu böyle olmamıştır. Söz konusu kanunların yürürlüğe girdiği tarihte
çalışmakta olanlar, eski hükümlere tabi olmamışlar ve yeni sosyal güvenlik şartlarına
kademeli geçirilmelerini hüküm altına alan geçici kanun maddeleriyle yeni
sosyal güvenlik sistemine entegre edilmişlerdir.
08.09.1999 tarihinden önce işe başlayıp, yaş şartı dahil sigortalılık süresi
ve prim ödeme gün sayısını tamamlayıp
emekli olanlara normal/tam emekli, hepsini tamamlayamayıp, daha az sigortalılık
süresi ve prim ödeme gün sayısıyla emekli olanlara kısmi emekli, sigortalılık süresi
ve prim ödeme gün sayısını tamamladığı halde, yaş şartını bekleyenlere emeklilikte
yaşa takılanlar (EYT) denilmektedir. EYT tabiri 08.09.1999 tarihinden önce çalışmaya
başlayıp, yaş dışındaki şartları tamamladığı halde yaş şartını bekleyenler için
kullanılmaktadır.
B- 08.09.1999
TARİHİNDEN ÖNCE ÇALIŞMAYA BAŞLAYAN SİGORTALILARIN NORMAL EMEKLİLİĞİ
08.09.1999
tarihinden önce çalışmaya başlayan sigortalıların, işe başladıkları tarihler
itibariyle hangi prim ödeme gününe ve yaş şartına tabi olmak suretiyle emekli
olacakları aşağıdaki kademeli geçiş tablosunda gösterilmiştir.