Yazarlar: Yüksel GÜNEŞ*
                Onur ŞAHİN**

I- GİRİŞ

Gayrimenkul sermaye iradı; 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesi karşılığında elde edilen gelirleri ifade etmektedir ve belli koşullarda gelir vergisine tabi tutulmaktadır. GVK’nın 1. maddesinde gelirin tanımına yer verilirken aynı Kanun’un 2. maddesinde yedi gelir unsuru sıralanmıştır. Bu gelir unsurlarından biri de Gayrimenkul Sermaye İradıdır. Gayrimenkul sermaye iradının mükellefi ise; kira gelirine konu mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyetleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri ile kiralanmış bir mal ve hakkın kiraya verilmesi durumunda kiracılarıdır.

Dar mükellefler, Türkiye’de yerleşmiş olmayan yani ikametgâhı bulunmayan ve bir takvim yılı içinde devamlı olarak Türkiye’de altı aydan fazla oturmayan gerçek kişilerdir. Dar mükellefler, sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilir, yabancı ülkelerde elde ettikleri kazanç ve iratlarını Türkiye’de beyan etmezler.

Diğer taraftan, çalışma veya oturma izni alarak yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları da dar mükellef kapsamında değerlendirilmektedir. 210 seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği([1])‘nde yapılan açıklamalara göre, kamu kurumlarına veya merkezi Türkiye’de bulunan özel teşebbüslere bağlı olarak işleri sebebiyle yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları hariç olmak üzere, çalışma veya oturma izni alarak altı aydan daha fazla bir süredir yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratları bakımından dar mükellefiyet esasında vergilendirilmektedir.

Bu yazımızda, 2021 yılında sahip oldukları mal ve hakları kiraya veren dar mükelleflerin vergilendirilmesine ve beyanına yönelik açıklamalara yer verilecektir.

II- GAYRİMENKUL SERMAYE İRADINA KONU MAL VE HAKLAR

Gayrimenkul sermaye iradı, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde sayılan mal ve hakların gerçek kişiler tarafından kiraya verilmesinden sağlanan gelirleri ifade eder.

Mezkur maddede sayılan kira gelirine konu mal ve haklar şöyle sıralanmıştır.

• Arazi, bina, maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı,

• Voli mahalleri ve dalyanlar,

• Gayrimenkullerin ayrı olarak kiraya verilen mütemmim cüzileri ve teferruatı ile bilumum tesisatı, demirbaş eşyası ve döşemeleri,

• Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar,

• Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı, alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar,

• Telif hakları,                                                                         

• Gemi ve gemi payları ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye vasıtaları,

• Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentileri.

Yukarıda sayılan mal ve hakların sadece sahipleri tarafından değil; zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri, mutasarrıfları,…