Yazar: Cansu ÜNLÜ*

I- GİRİŞ

“TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar” Standardı (Standart) 01.01.2013 tarihinden sonra başlayan hesap dönemlerinde uygulanmak üzere 15.01.2019 tarihli ve 30656 sayılı Resmi Gazete’de (Mükerrer) yeniden yayımlanmıştır.

Standart, çalışanlara sağlanan faydaların muhasebeleştirilmesine ve açıklanmasına ilişkin hususları belirlemektedir. Standart kapsamında çalışanlara sağlanan faydalar; çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar, iş ilişkisi sonrasında sağlanan faydalar, çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar ve iş ilişkisinin sona erdirilmesinden dolayı sağlanan faydalardan oluşmaktadır.

Bu çalışmada çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar ve iş ilişkisinin sona erdirilmesinden dolayı sağlanan faydaların neler olduğu açıklanarak, söz konusu faydaların muhasebeleştirilmesine ilişkin ayrıntılı bilgiler verilecektir.

II- ÇALIŞANLARA SAĞLANAN DİĞER UZUN VADELİ FAYDALAR

Çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar, çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar, iş ilişkisi sonrasında sağlanan faydalar ve iş ilişkisinin sona erdirilmesinden dolayı sağlanan faydalar dışındaki çalışanlara sağlanan tüm faydalardır. Tamamının, hizmetin sunulduğu yıllık raporlama dönemini takip eden on iki ay içinde yerine getirilmesinin beklenmediği durumda, çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar aşağıdakilere benzer faydaları içerir:

(a) Kıdeme bağlı izinler veya özel izin gibi uzun vadeli ücretli izinler,

(b) Jübile veya kıdeme bağlı diğer faydalar,

(c) Uzun süreli iş göremezlik nedeniyle sağlanan faydalar,

(d) Kârdan pay verilmesi ve primler ile

(e) Ertelenmiş ödemeler (iş veya hizmet karşılığında).

A- ÇALIŞANLARA SAĞLANAN DİĞER UZUN VADELİ FAYDALARIN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar kapsamında sağlanan faydaların ölçümü, tanımlanmış fayda planlarının ölçümüne benzemektedir. Fakat bu faydalardaki belirsizlikler, emeklilik fayda planlarındaki (çalışma dönemi sonrasında sağlanan faydalardaki) belirsizliklere nazaran daha azdır yani daha tahmin edilebilir türdendir. Bu nedenle bu faydalara ilişkin aktüeryal kazanç ya da kayıplar ile geçmiş hizmet maliyetlerinin ölçümünde daha basit kurallar uygulanır([1]).

İşletme, çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli planlar açısından; hizmet maliyeti, tanımlanmış net fayda borcuna (varlığına) ilişkin net faiz ve tanımlanmış net fayda borcunun net toplamını, başka bir TFRS bir varlığın maliyetine dâhil edilmesine izin vermediği veya bunu zorunlu tutmadığı durumda, kâr veya zararda muhasebeleştirir.

Çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydaların hesaplanması ve muhasebeleştirilmesi meydana gelen yükümlülük tutarları, bilanço tarihindeki tanımlanmış fayda yükümlülüğünün bugünkü değerinden bilanço tarihindeki plan varlıklarının gerçeğe uygun değeri düşülerek bilançoda borç olarak ölçülür. Plan varlıklarının gerçeğe uygun değerinin tanımlanmış fayda yükümlülüğünden büyük olması durumunda tutar bilançoda varlık olarak ölçülür. Plan varlıklarının bu hesaplamada dikkate alınabilmesi ilgili yükümlüklerin doğrudan ödenmesine bağlıdır([2]