Yazar: Haldun DARICI*

E-Yaklaşım / Ağustos 2024 / Sayı: 380

I- GİRİŞ

2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesinin Mayıs ayına ait uygulama sonuçları açıklandığında, bütçenin aylık gelirlerinin sürpriz şekilde bir trilyonu aştığı görülmüştür. Sürpriz bir şekilde ifadesi kullanılmıştır, zira yılın ilk dört ayında bütçenin aylık gelirleri ortalama olarak 550 milyar TL civarında gerçekleşmiştir. Dolayısıyla bütçe gelirlerinde Mayıs ayında sağlanan bir trilyon liralık hasılatın nasıl sağlandığı merak konusu olmuştur. Bu itibarla çalışmada Mayıs ayında bütçe gelirlerinde sözü edilen gerçekleşme ve nedenleri üzerinde durulmuştur.

Mayıs ayında bütçe gelirleri bir trilyonu nasıl aşmıştır, ilerleyen aylarda da bu seviyelerde gerçekleşmeler tekrar söz konusu olabilecek midir?

Soruların yanıtı, önümüzdeki aylardaki bütçe dengelerini de etkilemesi açısından önemlidir. Çalışmada öncelikle Mayıs ayındaki gerçekleşmenin öneminin belirtilmesi amacıyla, içerisinde bulunduğumuz yılda bütçe büyüklüklerindeki aylık gelişmeler belirtilecek, müteakiben de Mayıs ayı bütçe gelirlerindeki gerçekleşmelere de yer verilerek bu aydaki yüksek performansın nedenleri inceleme konusu yapılacaktır.

II- BÜTÇE BÜYÜKLÜKLERİNDEKİ GELİŞMELER

2024 yılının ilk dört ayında, bütçe dengeleri her ay açıkla kapanmıştır. Bu dönemde aylık bütçe gelirleri ortalama olarak 550 milyar TL seviyelerinde gerçekleşirken, harcamalar da 700 milyar TL civarında gerçekleşmiştir. Mayıs ayında ise harcamalar yine normal seviyelerinde gerçekleşirken, bütçe gelirlerinin bir trilyonu aştığı ve 1 trilyon 7 milyar TL olarak gerçekleştiği görülmüştür (Aynı ayda Hazinenin nakit gerçekleşmesi de benzeri seviyelerde, 1 trilyon 22 milyar TL olarak gerçekleşmiştir).

Bütçe büyüklüklerinde kısaca özetlenen bu gelişmelerin daha iyi vurgulanması amacıyla yılın ilk beş ayında gerçekleşen bütçe gider ve gelirlerine aylık olarak aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.