Yazar: Özdem SATICI TOPRAK*

E-Yaklaşım / Eylül 2024 / Sayı: 381

I- GİRİŞ

Anonim şirketlerin genel kurul toplantılarında yönetim kurulunun ibrası, şirketin finansal bilgileri, kârın kullanım şekli gibi genel işleyişe ilişkin konular müzakere edilir. Genel kurula davet ve katılım pay sahiplerinin vazgeçilmez haklarından olduğu için toplantıya çağrının da belirli bir usul çerçevesinde yapılması önem taşır. Ancak pay sahipleri zaten toplantıdan haberdar ve katılıma da hazır ise çağrı aşaması atlanmak suretiyle de toplantı icra edilebilir. Çağrısız genel kurul adından da anlaşılacağı gibi belirli şartların varlığı halinde toplantının icrasını kolaylaştıran imkanlardan biridir.

II- ANONİM ŞİRKETLERDE GENEL KURUL VE ÇAĞRI

A- ANONİM ŞİRKETLERDE GENEL KURUL

Anonim şirketlerde pay sahipleri şirket işlerine ilişkin haklarını genel kurulda kullanırlar (TTK Md.407/1). Genel kurul, Kanunda ve esas sözleşmede açıkça öngörülmüş bulunan hâllerde karar alır (TTK Md.408/1). Olağan ve olağanüstü olmak üzere iki tür genel kurul toplantısı yapılabilen bu şirketlerde olağan toplantının hesap devresi sonundan itibaren üç ay içinde yapılması gerekmektedir. Olağanüstü genel kurul toplantılarının sayı ve zamanı ile ilgili bir sınırlama bulunmamakta ve bu toplantılar gerektiği takdirde icra edilmektedir (TTK Md. 409/1).

B- GENEL KURUL TOPLANTISINA İLİŞKİN ÇAĞRI

Genel kurul toplantıları bir davet niteliğinde olduğundan belirli bir çağrı merasimine tabidir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre genel kurul toplantıya, esas sözleşmede gösterilen şekilde, şirketin internet sitesinde ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanan ilanla, ilan ve toplantı günleri hariç olmak üzere, toplantı tarihinden en az iki hafta önce çağrılır (TTK Md.414/1). Genel kurula çağrının usulünce yapılması toplantının geçerliliği bakımından önem taşır. Zira, toplantıda hazır bulunsun veya bulunmasın, olumsuz oy kullanmış olsun ya da olmasın; çağrının usulüne göre yapılmadığını iddia eden pay sahiplerinin toplantının iptalini talep ve dava etme hakları mevcuttur (TTK Md. 446/1-b).

III- ÇAĞRISIZ GENEL KURUL

A- ŞARTLARI

Anonim şirketlerde genel kurul toplantılarına ilişkin çağırının usulünce yapılması önemli olmakla birlikte bazı durumlarda çağrı yapılmasına gerek kalmayabilir. Buna göre, bütün payların sahipleri veya temsilcileri, aralarından biri itirazda bulunmadığı takdirde, genel kurula katılmaya ve genel kurul toplantılarının yapılmasına ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, çağrıya ilişkin usule uyulmaksızın, genel kurul olarak toplanabilir ve bu toplantı nisabı var olduğu sürece karar alabilirler (TTK Md.416/1). Bu iki şart birlikte sağlanmadan yapılacak çağrısız genel kurul toplantıları geçerlilik kazanamaz([1]).

Dolayısıyla, çağrısız genel kurul icra edilebilmesinin en temel şartı tüm pay sahiplerinin asaleten veya vekaleten hazır bulunmaları ve aralarından herhangi birinin toplantının çağrısız yapılmasına itirazının olmamasıdır. Genel kurulun çağrısız toplanması halinde toplantı başkanlığı da pay sahiplerinin veya temsilcilerinin tümünün hazır bulunup bulunmadığını, toplantının bu şekilde yapılmasına itiraz olup olmadığını ve nisabın toplantı sonuna kadar korunup korunmadığını incelemekle yükümlüdür([2]). Bununla birlikte tüm pay sahiplerinin varlığı sadece toplantının başlangıcında değil toplantı süresince sağlanmalı ve toplantının çağrısız yapılmasına ilişkin bir itiraz var ise bu itirazın da toplantı başlamadan önce ileri sürülmesi gerekir. İtirazın sonradan yapılması genel kurulun karar alma ehliyetini ortadan kaldırmaz([3]).

Diğer taraftan, çağrısız genel kurul toplantılarında çağrı dışındaki tüm yükümlülükler aynen devam eder. Bu husus düzenlemede genel kurula katılmaya ve genel kurul toplantılarının yapılmasına ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla şeklinde özellikle vurgulanmıştır (TTK Md.416/1). Bu bağlamda bu toplantılar için de bakanlık temsilcisi talep edilmesi, gündem hazırlanması, toplantıda divan heyeti oluşturulması, toplantı tutanağının tanzim edilmesi, hazirun tutulması ve toplantının tescilinin sağlanması gerekir. Anlaşılacağı üzere, yasa koyucu tüm ortakların mevcut olduğu anonim şirketlerde çağrının anlamsız ve gereksiz olacağından hareketle zaman ve maliyet tasarrufu için çağrısız genel kurul yapılabilmesi imkanı sağlamıştır. Ayrıca, çağrısız genel kurul toplantılarında gündeme oybirliği ile madde eklenebilmesi de mümkün olup, aksine bir esas sözleşme düzenlemesi geçerli değildir (TTK Md.416/2).

B- İPTALİ

Anonim şirket genel kurul toplantıları iptale tabidir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre çağrı merasimine tabi genel kurul toplantılarında toplantıda hazır bulunsun veya bulunmasın, olumsuz oy kullanmış olsun ya da olmasın; çağrının usulüne göre yapılmadığını ileri süren ilgililer toplantının iptalini dava edebilir. Dolayısıyla, çağrısız genel kurul toplantılarında pay sahiplerinin çağrının usulünce yapılmadığı gerekçesiyle iptal davası açmaları mümkün olmayacaktır (TTK Md.446).

Ancak, genel kurul toplantılarının diğer iptal sebepleri çağrısız genel kurul toplantıları için de geçerli olacaktır. Buna göre toplantıda hazır bulunup da karara olumsuz oy veren ve bu muhalefetini tutanağa geçirten pay sahipleri, olumsuz oy kullanmış olsun ya da olmasın gündemin gereği gibi ilan edilmediğini, genel kurula katılma yetkisi bulunmayan kişilerin veya temsilcilerinin toplantıya katılıp oy kullandıklarını, genel kurula katılmasına ve oy kullanmasına haksız olarak izin verilmediğini ileri süren pay sahiplerinin iptal davası açma hakları da bulunmaktadır (TTK Md. 446). Konuyla ilgili Yargıtay kararlarına bakıldığında ise çağrısız genel kurul toplantılarına ilişkin iptal davalarının çoğunlukla tüm ortakların hazır bulunmadığı dolayısıyla çağrısız genel kurulun temel şartlarının oluşmadığı gerekçesiyle açıldığı ve tüm ortakların katılımı olmaksızın yapılan çağrısız genel kurul toplantılarının mutlak butlanla batıl olduğu yönünde kararlara hükmedildiği görülmektedir([4]).

IV- SONUÇ

Anonim şirketlerde genel kurul toplantılarına ilişkin olarak pay sahiplerine çağrı yapılması esastır. Ancak pay sahiplerinin tümünün asaleten veya vekaleten hazır bulunmaları ve toplantının çağrısız olarak yapılmasına yönelik herhangi bir itirazın olmaması halinde çağrıya ilişkin aşama atlanarak genel kurul toplantısı icra edilebilir. Bununla birlikte çağrısız genel kurul toplantılarında diğer yükümlülükler ortadan kalkmaz. Dolayısıyla bu toplantılar için de bakanlık temsilcisi talebi, gündem ve toplantı tutanağı tanzimine dikkat edilmesi gerekir. Zira çağrılı genel kurul toplantıları gibi çağrısız genel kurul toplantıları da iptale tabidir.