Yazar: Salih ÇALAL*

I- GİRİŞ

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu kapsamında anonim şirketlerin finansal tabloları denetçiler tarafından, uluslararası denetim standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına (TDS) göre denetlenir. Yönetim Kurulu’nun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da denetim kapsamı içindedir. Denetleme faaliyeti anonim şirketlerin malvarlıkları ve finansal durumunun dürüst resim ilkesine([1]) uygun olarak yansıtılıp yansıtılmadığını, yansıtılmamışsa sebeplerini, dürüstçe belirtecek şekilde yapılır.

Bağımsız denetimin aşamaları; müşterinin ve işin kabulü, sözleşme imzalanması, planlama, programların yürütülmesi ve bulguların raporlanmasıdır. Dolayısıyla müşteri ve işin kabul edilmesinin ardından taraflar aralarında bağımsız denetim sözleşmesi imzalar. Hak ve yükümlülükler doğuran bu sözleşmelerin imzalanması kadar, söz konusu hak ve yükümlülükleri ortadan kaldıran sona erdirme işlemlerinin de nasıl gerçekleştiğinin bilinmesi gerekmektedir. Bu çalışmamızda bağımsız denetim sözleşmesinin sona erdirilmesi konusu ayrıntılarıyla ele alınacaktır.

II- BAĞIMSIZ DENETİM SÖZLEŞMESİ

Bağımsız denetimin amacı, finansal tablolar ve diğer finansal bilgiler dâhil olmak üzere denetime tabi konuların belirlenmiş bir kıstasa uyumlu olup olmadığı hususunda hedeflenen kullanıcılara güvence sağlayacak bir görüş oluşturulmasıdır.

Bağımsız denetimde tüm faaliyetler denetim sözleşmesine göre yerine getirilir. Denetim sözleşmesi, denetim kuruluşu veya denetim üstlenen bağımsız denetçi ile denetlenen işletme arasında yazılı olarak düzenlenir. Sözleşme içerisinde genel olarak, bağımsız denetimin amacı, kapsamı, bağımsız denetçinin şirkete ve şirketin bağımsız denetçiye karşı sorumluluklar yer alır.

Bağımsız denetim sözleşmesi, bağımsız denetim kuruluşu veya denetçi ile müşteri arasında imzalanan, bağımsız denetim kuruluşunun, müşteri işletmeye ait mali tabloların gerçeği yansıtıp yansıtmadığının ve muhasebe ilkelerine uygun olup olmadığının tespit edilmesini ve elde edilen sonuçların rapora bağlanmasını borçlandığı, buna karşılık müşteri işletmenin ücret ödeme borcu altına girdiği bir sözleşme olarak tanımlanabilir. Görüldüğü üzere bağımsız denetim sözleşmesi iki tarafa da borç yükleyen bir sözleşmedir([2]).

Denetçi denetleme görevini, bir sözleşmeye (denetim sözleşmesi) göre yerine getirecektir. 6102 sayılı Kanun, bu sözleşmeye bir isim vermemiştir([3]). Ancak KÖKSAL’a göre bağımsız denetim sözleşmesi, “isimli iş görme sözleşmesi”dir([4]).

Bağımsız denetim sözleşmesiyle ilgili ayrıntılı hükümlere, 26.12.2012 tarihinde yayımlanan Bağımsız Denetim Yönetmeliği’nde yer verilmiştir. Anılan Yönetmeliğin 29. maddesinde, bağımsız denetim sözleşmesinin zorunlu olarak içermesi gereken hükümler şu şekilde sıralanmıştır;