Yazar: Sevgi ÜVEDİ*

E-Yaklaşım / Kasım 2023 / Sayı: 371

I- GİRİŞ

3201 sayılı Yurt dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanuna göre borçlandırılan yurt dışı sürelerine ilişkin sigortalılık başlangıcının tespiti, bu sürelerin dikkate alınarak aylık bağlanmasında büyük önem arz etmektedir.

Bu makalemizde, yurt dışı borçlanması yapanların sigortalılık başlangıcının ne şekilde belirleneceği hususunda bilgi verilerek aylığa hak kazanma koşullarına etkisi üzerinde durulacaktır.

II- SİGORTALILIK BAŞLANGICININ TESPİTİ

3201 sayılı Kanun’un 5. maddesinin ikinci fıkrasına göre Türkiye’de sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti olanların sigortalılık başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise sigortalılığın başlangıcı, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülerek tespit edilmektedir. Sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayanların sigortalılıklarının başlangıç tarihi ise aynı maddenin üçüncü fıkrasına göre borçlarını tamamen ödedikleri tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülerek belirlenmektedir.

Ancak, 5510 sayılı Kanun’un Geçici 7. maddesinin yedinci fıkrasına göre 2008 Ekim ayı başından sonra Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanların bu tarihten önceki süreleri borçlanılmış ise sigortalılığın başlangıcı geriye götürülmeyecektir.

3201 sayılı Kanun’un 5. maddesinin beşinci fıkrasında sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmiş ülkelerdeki sürelerini borçlananların, bu ülkelerde ilk defa çalışmaya başladıkları tarihin, ilk işe giriş tarihi olarak dikkate alınmayacağı hükmü yer almaktadır. Ancak, 6552 sayılı Kanun ile bu fıkraya “Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilir.” cümlesi eklenmiştir.

A- SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMELERİNDE ÖZEL HÜKÜM BULUNAN ÜLKELER İÇİN SİGORTALILIK BAŞLANGICI

6552 sayılı Kanun ile 3201 sayılı Kanun’un 5. maddesinde yapılan değişikliğe göre uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların, akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilmektedir.

Ülkemizin Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Bosna Hersek, Çek Cumhur…