Yazar: Nuri DEĞER*

E-Yaklaşım / Aralık 2023 / Sayı: 372

I- GİRİŞ

3065 sayılı KDV Kanunu’nun uygulanmaya başlandığı  (01.01.1985) tarihinden itibaren söz konusu Kanunda yer alan müesseselerden biride, yatırımları teşvik etmek amacıyla uygulanan KDV istisnalarıdır.

Öte yandan zamanla ekonomideki gelişmelere paralel olarak yatırımların çeşitliliği bağlamında KDV istisnalarında da sayısal artışlar olmuştur.

Yatırımları teşvik etmek amacıyla KDV Kanununda çok sayıda hüküm bulunmakla birlikte, bu yazımızda sadece yatırım teşvik belgesi (YTB) kapsamında uygulanan KDV istisnaları üzerinde duracağız.

Ancak daha önce YTB hakkında kısa bir açıklamada bulunmakta fayda vardır.

YTB’nin mahiyeti, alınmasının prosedürü, hangi yatırımlar için alınabileceği, yatırımların destek unsurlarından yararlanabilmesi için asgari sabit yatırım tutarı; vergilerde sağlayacağı istisnalar gibi konular 15.06.2012 tarihli ve 2012/3305 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda hüküm altına alınmıştır.

Söz konusu Kararnamenin konumuzu ilgilendiren hükümleri hakkında açıklamalara aşağıda yer verilmiştir.

II- YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI HAKKINDA KARAR HAKKINDA AÇIKLAMALAR

Yukarda anılan Kararnamenin 4. maddesinde, “Teşviki öngörülen yatırımların yararlanabileceği destek unsurlarından biride KDV istisnası” olduğu hükme bağlanmış, 5. maddesinde ise, KDV istisnasından yararlanmanın şartları belirtilmiştir.

(1) Yatırımların destek unsurlarından yararlanabilmesi için asgari sabit yatırım tutarının; 1. ve 2. bölgelerde üçmilyon TL, 3.,4., 5. ve 6. bölgelerde ise birmilyonbeşyüzbin TL olması gerekir. Ancak, desteklerden yararlanacak yatırımların varsa 8. maddede veya ekli listelerde belirlenen asgari kapasite, sabit yatırım tutarı ve diğer şartları sağlaması da gerekir.

(2) Finansal kiralama yöntemiyle yapılacak yatırımlarda finansal kiralamaya konu makine ve teçhizata ait toplam tutarın, her bir finansal kiralama şirketi için 1., 2., 3. ve 4. bölgelerde asgari yediyüzellibin TL, 5. ve 6. bölgelerde ise asgari beşyüzbin TL olması gerekir.

(3) YTB kapsamında yatırım harcaması olarak kabul edilen maddi olmayan duran varlıkların (marka, lisans, know-how vb.) oranı, teşvik belgesinde kayıtlı toplam sabit yatırım tutarının yüzde yirmibeşini aşamaz. Dijital Dönüşüm Destek Programı ile Yeşil Dönüşüm Destek Programı kapsamındaki yatırımlar için bu hüküm uygulanmaz.

Öte yandan Kararnamenin 7. maddesine göre; “Yatırımların bu Karar kapsamındaki destek unsurlarından yararlanabilmesi için, teşvik belgesi düzenlenmesi gerekir”.

Kararnamenin 10. maddesinde “KDV istisnası ve iadesi” konusu düzenlenmiştir.

1. KDV Kanunu gereğince, teşvik belgesini haiz yatırımcılara YTB kapsamında yapılacak makine ve teçhizat ithal ve yerli teslimleri ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları KDV’den istisna edilebilir. Aynı hüküm, teşvik belgesinin veya teşvik belgesi kapsamı makine ve teçhizatın devir işlemleri ile makine ve teçhizat listelerinde set, ünite, takım vb. olarak belirtilen malların kısmi teslimlerinde de uygulanır.

2. Sabit yatırım tutarı beşyüzmilyon Türk Lirasının üzerindeki stratejik yatırımlar kapsamında yapılacak bina-inşaat harcamaları KDV iadesinden yararlandırılabilir.

III- YTB KAPSAMINDA YAPILACAK İŞLEMLERDE KDV İSTİSNALARI

A- ARAÇLAR, KIYMETLİ MADEN VE PETROL ARAMALARI İLE ULUSAL GÜVENLİK HARCAMALARI VE YATIRIMLARDA İSTİSNA

3065 sayılı KDV Kanunu’nun 13/d maddesinde;

“YTB sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makina ve teçhizat teslimleri ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları (Şu kadar ki, yatırımın teşvik belgesinde öngörüldüğü şekilde gerçekleşmemesi halinde, zamanında alınmayan vergi alıcıdan, vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. Zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar).” hükmü yer almaktadır. 

Maddeye ilişkin olarak KDV Genel Uygulama Tebliği’nde aşağıdaki açıklamalara yer verilmiştir.

1. Kapsam

Söz konusu istisna uygulaması bakımından da makine ve teçhizat, ATİK niteliği taşıyan ve mal ve hizmet üretiminde kullanılan sabit kıymetleri ifade etmektedir.

Bir malın istisnadan yararlanabilmesi için, öncelikle YTB eki listede yer alması ve makine-teçhizat niteliğinde olması, bu makine-teçhizatın kullanıldığı faaliyetlerin tamamen veya kısmen indirim hakkı tanınan işlemlerden oluşması gerekmektedir.

KDV mükellefi olmayanlar söz konusu istisnadan yararlanamaz.

Sarf malzemeleri ve yedek parçalar ile hizmet üretiminde doğrudan ve zorunlu olarak kullanılanlar dışındaki masa, sandalye, koltuk, dolap, mefruşat taşıt araçları gibi demirbaşlar makine ve teçhizat niteliğinde olmadığından istisna kapsamına girmez.