Yazar: Didem YILDIZ*

E-Yaklaşım / Kasım 2023 / Sayı: 371

I- GİRİŞ

1980’li yıllar itibariyle tüm dünyayı etkisi altına Neo-Liberalizm ülkeler arasındaki sınırları kaldırıp, ticaretin serbestleşmesini hedeflemekteydi. Bu bağlamda birçok dünya ekonomisinde yapısal dönüşümler yaşandı. Ülkelerin sınırlarını serbest ticarete açmaları ise iktisat politikasında yeni bir cephenin açılmasına neden olmuştur.

Politika yapıcılar, bir yandan ülkeye döviz girişini sağlamak gayesiyle ihracatı teşvik edici uygulamaları hayata geçirmekte, diğer yandan da milli sanayiyi koruyucu önlemler alınmaktadır. Bu doğrultuda benimsenen vergi politikası da söz konusu değişimden nasibini almaktadır. Ancak dış ticaret politikasına göre şekillenen vergi politikasında, uluslararası anlaşmalar gibi unsurlar bir kısıt oluşturmaktadır.

Ülkemizdeki dış ticaret politikasının önemli bir kısmını gümrük işlemleri oluşturmaktadır. Bu ise dışalım ve dışsatım işlemlerinin vergilendirilmesinden oluşan gümrük vergisinin temel araç halini almasını sağlamıştır. Dış ticaret işlemlerinin kendine özgü yapısı ise gümrük vergisiyle alakalı işlemlerin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’ndan ayrışmasına ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun temel rehber olmasına ortam hazırlamıştır. 4458 sayılı Kanuna göre vergilendirmede tarifeler önem arz eder. Ancak en az tarifeler kritik öneme sahip diğer bir unsur ise gümrük kıymetidir.

Dış ticaret işlemleri üzerinden alınan gümrük vergisinin matrahı gümrük kıymetinden müteşekkildir. Gümrük kıymeti ayrıca diğer gümrük vergilerinin matrahlarının tespitine de esas teşkil eder. Diğer bir söylemle, gümrük vergisinin noksansız, objektif ve verimli bir şekilde tahsili, gümrük kıymetinin doğru belirlenmesine bağlıdır. Gümrük İdaresi de bu hususa ayrı bir önem atfetmekte ve denetimleri yoğunlaştırmaktadır.

İdare tarafından, mükelleflerce beyan edilen gümrük kıymetinin denetlenmesi esnasında ise birçok hususta anlaşmazlıklar meydana gelebilmektedir. Gümrük kıymetinin belirlenmesi hususunda uyuşmazlıkların doğduğu konulardan birisi ise ülke dışında yapılan test giderlerinin gümrük kıymeti kapsamına girip girmeyeceğidir. Çalışmamızda bu tartışmalı husus değerlendirilmeye çalışılacaktır.

II- GÜMRÜK KIYMETİ NEDİR?

Türk Dil Kurumu’na göre kıymet, “bir şeyin önemini belirlemeye yarayan ölçü, bir şeyin para ile ölçülebilen karşılığıdır”.  Dış ticaret bağlamında ise kıymet ithalata konu edilen eşyasının ederini tespit etmek gayesiyle başvurulan bir gümrükleme yöntemidir([1]

Yazının Tamamı İçin Abone Olun