Yazar:  Mustafa ALPASLAN*

E-Yaklaşım / Kasım 2023 / Sayı: 371

I- GENEL BİLGİLER

Bilindiği üzere, Gelir Vergisi Kanunu’nun 52. maddesi hükmüne göre zirai kazanç her türlü zirai faaliyetlerden doğan ve elde edilen kazançlar zirai kazanç olarak tarif edilmiştir. 52. madde hükmünde zirai kazanç, zirai faaliyet, zirai işletme, çiftçi ve mahsulün tarifi yapılmıştır.

Öte yandan, yine Yasa’nın 54. madde hükmüne göre zirai kazancın gerçek usulde tespiti açısından bir takvim yılı içerisinde dikkate alınacak ölçüler Yasada gösterilmiştir. Yasa’nın 59. madde hükmünde ise zirai kazançlarını bilanço esasına göre kimlerin ve nasıl tespit edeceği saptanmıştır. Zirai kazançlarını bilanço esasına göre tespit edenler her yıl ekim ayı içerisinde “Ekim- Sayım Beyanı” yapmak zorundadırlar. Ekim ve sayım beyanları aşağıda olduğu gibi yapılmaktadır. Öte yandan, 213 sayılı VUK’un 213 ve 214 madde hükümlerinde çiftçi işletme defteri ve amortisman kayıtlarına yer verilmiştir. Yine 213 sayılı VUK’un 243. maddesinde Ekim ve sayım beyanlarının nasıl yapılacağı ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Ekim ve sayım beyanları her yıl Kasım ayında yapılması zorunludur. İhtiyar heyetleri veya muhtarlıklarda Ekim Sayım defterlerine yazılacak bilgilere dayanılarak beyanda bulunan çiftçilere tasdikli bir Ekim ve sayım ilmühaberi verilir. Muhtar ve ihtiyar heyetlerince verilen ilmühaberler için hiçbir resim ve harca tabii değildir.

Öte yandan, VUK madde 245 gereği muhtar ve ihtiyar heyetleri 243. maddede belirtilen hükümlere göre yapılan beyanların doğruluğunu araştırmak zorundadırlar.

Muhtar ve ihtiyar heyetleri, hiç beyanda bulunmayanlar ile yanlış veya gerçeğe aykırı beyanda bulunanları düzeltmeye mükellefi davet ederler. Buna rağmen; beyanda bulunmayanların veya önceden verilen beyanlarını düzeltmeyenler için 15 gün ek süre verilir. Bu süre içerisinde beyanlarını düzeltmeyenler muhtarlık tarafından vergi dairesine bildirilir (VUK mad. 345).

Zirai işletmeleri, Gelir Vergisi Kanunu’nun 54. maddesinde yazılı işletme büyüklüklerinin üstünde

bulunan çiftçiler, zirai işletmelerinin (Gezici hayvancılıkta kışlaklarının) bulundukları köy ve mahallelerin muhtarlıklarına müracaatla ekim sayım beyanında bulunurlar.

II- EKİM SAYIM VE BEYANINDA HANGİ BİLGİLER YER ALMALIDIR?

213 sayılı VUK madde 243 hükmü gereğince Ekim ve sayım beyanları Kasım ayı sonuna kadar yapılmalıdır. Buna göre, zirai işletmelerin GVK’nun 54. madde hükmü gereği işletme büyüklüklerinin üzerinde olan çiftçiler zirai işletmelerinin bulundukları köy ve mahallelerinin muhtarlıklarına müracaatla ekim sayım beyanında bulunabilirler (VUK GT 244).