Yazar: Mahmut ÇOLAK*

E-Yaklaşım / Ekim 2023 / Sayı: 370

I- GİRİŞ

Bilindiği üzere, 28 Mart 2001 tarihli 4632 sayılı “Bireysel Emeklilik Tasarruf Ve Yatırım Sistemi Kanunu” “çalışanların otomatik olarak bir emeklilik planına dâhil edilmesi” başlıklı Ek 2. maddesi, 10.08.2016 tarihli 6740 sayılı Kanun’un 1. maddesi ile eklenerek çalışanlar işverenleri aracılığıyla otomatik bir emeklilik planına dâhil edilmesi sağlanmıştır.

Otomatik BES (bireysel emeklilik sistemi) olarak adlandırdığımız bu sistemde, sistem içinde kalan çalışanların aylık BES tutarını etkileyen kazançların ne olduğunu bu çalışmamızda değerlendireceğiz.

II- ÇALIŞAN KATKI PAYI HESABI

Otomatik BES uygulamasında çalışan katkı payı, 4632 sayılı Kanun’un Ek 2. maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinde düzenlenmiş olup, “Çalışan katkı payı, çalışanın 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesi çerçevesinde belirlenen prime esas kazancının yüzde üçüne karşılık gelen tutardır.” denilmiştir.

Fıkranın beşinci cümlesine göre; çalışan, otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilir.

Bu düzenlemeye göre, çalışanlardan işverenlerince kesilmesi gereken katkı payı tutarı, prime esas kazancın % 3’üdür.

Fıkranın dördüncü cümlesine göre; bu tutar, en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü, işveren tarafından şirkete aktarılır. İşveren katkı payını zamanında şirkete aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın 5’inci maddedeki hesaplama yöntemi uyarınca varsa birikiminde oluşan parasal kaybından sorumludur.

Bununla beraber, altıncı fıkra uyarınca işverenin Ek Madde 2 kapsamındaki yükümlülüklerine ve bu madde uyarınca yürürlüğe konulan düzenlemelere uymaması hâlinde, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca 2023 yılı için 566 TL lirası idari para cezası uygulanır.

III- PRİME ESAS KAZANÇ HESABI

Prime esas kazanç hesabı, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “prime esas kazançlar” başlıklı 80. maddesine göre yapılmaktadır.

4/1-a (SSK) kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları hesabında