Yazar: Yiğit YILDIZ*

E-Yaklaşım / Eylül 2023 / Sayı: 369

I- GİRİŞ

Ticaret sisteminin tarihsel geçmişi incelendiğinde insanların bir arada yaşamaya başlamasıyla paralellik gösterdiği görülecektir. İnsan yaşamında meydana gelen köktenci değişiklikler, kaçınılmaz olarak ticaret usullerini de etkilemiştir, etkilemeye de devam etmektedir. Günümüz ticaret sisteminde ise iktisadi değerin mülkiyet hakkına sahip olmaktan ziyade, kullanma hakkına sahip olmak esastır. Bu anlayışın bir yansıması olarak ortaya çıkan finansal kiralama sözleşmeleri ise işletmelerin büyük meblağlı yatırımlarını gerçekleştirmesine yardımcı olmaktadır.

Leasing olarak da bilinen finansal kiralama sözleşmeleri, bilhassa kaynak gereksinimi duyan şirketlerin öz kaynaklarını kullanmak suretiyle iktisadi bir değere malik olmanın mali yükünü ortadan kaldırmaktadır. Ayrıca şirketlerin finansal kurumlar nezdinde sahip olduğu kredi limitlerini doldurmadan gereksinim duyduğu finansmana göre uygun koşullarda ulaşmayı mümkün kılmaktadır.

Ülkemizde finansal kiralama atılımları ilk olarak, 1980’li yıllarda tüm dünyada baş gösteren liberalleşme hareketlerinin yansıması olarak, 28.06.1985 tarih ve 18795 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu” ile yapılmıştır. Sonrasında 13.12.2012 Tarih ve 28496 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6361 sayılı “Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu” ile çağın gereklerine uygun olarak yeniden düzenlenmiştir.

Finansal kiralama sözleşmeleri, hukuki açıdan bir “sözleşme” olması hasebiyle özel hukukun konusuna girmektedir. Ayrıca işletmelerde cereyan eden mali olaylar kapsamında değerlendirilmesi nedeniyle de muhasebenin kapsamına girmesine karşılık, vergisel yönüyle daha ön plandadır. Zira ilgili kanun gereğince özellikle 5520 sayılı Kurumlar Vergisi ve 3065 sayılı KDVK bakımından önemli vergisel avantajları bünyesinde barındırmaktadır.

07 Temmuz 2023 tarih ve 32241 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5346 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile KDV oranlarında 10 Temmuz 2023 tarihinden geçerli olmak üzere güncellemeye gidilmiştir. Söz konusu karar ile, yüzde 8 olarak uygulanmakta olan KDV oranı yüzde 10’a, yüzde 18 olarak uygulanmakta olan KDV oranı ise yüzde 20’ye yükseltildi. Yüzde 1 olarak uygulanmakta olan KDV oranında ise herhangi bir değişiklik yapılmadı.  

İlgili karar ile güncellenen KDV oranları, neredeyse tüm sektörleri etkilemektedir. Öyle ki kimi sektörlerde, güncellemeye gidilen KDV oranları nedeniyle bazı belirsizlikler ve yorum farklılıkları da doğmuştur. KDV oran güncellemesi nedeniyle oluşan muğlak bir alan ise finansal kiralama sözleşmelerini ilgilendirmektedir. 7346 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile KDV oranı güncellenen bir iktisadi değerin, ilgili kararın hüküm ifade ettiği, 10 Temmuz 2023 tarihinden evvel imzalanmış bir finansal kiralama sözleşmesi kapsamında kiralanması durumunda, 10 Temmuz 2023 tarihinden sonra yapılacak kira ödemeleri ile sözleşme sonunda malın kiracıya devrinde hangi KDV oranının tatbik edileceği konusu belirsizdir. Bu çalışmada KDV oranlarında yaşanan değişmenin finansal kiralama sözleşmelerine olan etkisi, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın görüşü bağlamında analiz edilemeye çalışılacaktır.

II- GÜNCELLENEN KDV ORANLARININ, FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNE ETKİSİ HAKKINDAKİ GİB GÖRÜŞÜ

Finansal kiralama faaliyeti işletmeler tarafından ihtiyaç duyulan özellikle yüksek maliyetli iktisadi değerlerin finansmanını kendi öz kaynaklarından veya banka kredisi kullanarak sağlamak yerine geliştirilen alternatif yöntemlerden biri olmuş ve büyümesini sürdürmeye devam etmiştir. Finansal kiralama ile şirketler, kısa vadeli kay…