Yazar: Didem YILDIZ*

E-Yaklaşım / Şubat 2023 / Sayı: 362

I- GİRİŞ

Gümrük Vergisi, vergilemenin tarihsel sürecinde yer alan en eski vergilerden birisidir. Önceleri hazineye gelir sağlamak amacıyla, farklı bir söylemle fiskal amaçla salınan Gümrük Vergisi, zaman içerisinde devletlerin sınırları içerisinde faaliyette bulunan işletmeleri korumak amacıyla uygulanır olmuştur. Bilhassa benimsenen dış ticarete dayalı kalkınma modelleri, Gümrük Vergisine özel görevler yüklemeye başlamış, ekstra-fiskal amaçlarla vergilemeye başvurulmuştur.

Gümrük Vergisinde yaşanan bu fonksiyon değişiminde gümrük vergi gelirlerinin, toplam vergi gelirleri içerisindeki payının giderek azalmasının büyük etkisi vardır. Nitekim günümüz dış ticaret sisteminde ülkeler arasında giderek artan dış ekonomik bütünleşmeler, gümrük vergisinin ekstra fiskal amaçlarla salınma düşüncesini kuvvetlendirmektedir. 

Gümrük Vergileri, ülke egemenliğinin temel göstergelerinin belki de başında gelmektedir. Ülkeler, milli sanayilerini dış rekabete karşı korumak gayesiyle gerek kanun gerekse de düzenleyici idari işlemlerle çeşitli hukuki düzenlemelere başvurmaktadır. İçinde bulunulan ekonomik konjonktürün durumuna göre idareye bu düzenlemelerle bazı yetkiler verilmektedir.

Ülkemizde de 03.01.2023 tarih ve 32062 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile gümrük uygulamalarında önemli değişikliklere gidilmiştir. Yapılan değişiklikler genel olarak, dış ticaret ekosisteminde hâlihazırdaki aksaklıkları gidermeye dönüktür.

“Yükümlü dostu” denilebilecek değişiklikler içermesine karşın, daha şimdiden Gümrük Yönetmeliği’ne eklenen bazı hükümler uygulamaya dönük tartışmaların fitilini ateşlemiş durumdadır. Bu çalışmada 03.01.2023 tarih ve 32062 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin” getirdiği bazı önemli değişiklikler değerlendirilecektir.

II- YÖNETMELİK İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

03.01.2023 tarih ve 32062 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile yapılan önemli değişikliklerin belki de başında Gümrük Yönetmeliği’nin 53. maddesine eklenen 6. fıkra hükmü gelmektedir. Bahse konu hüküm şöyledir:

“Gümrük beyannamesinin tescil tarihi itibarıyla mevcut bilgi ve belgelere istinaden beyanda bulunulan ancak tutarı kesin olarak belirlenemeyen depolama, tahmil-tahliye, liman giderleri gibi ithalatta katma değer vergisi matrah unsurları için, en geç söz konusu matrah unsurunun muhasebe kayıtlarına intikal ettirildiği ayı takip eden ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar beyanda bulunulur ve vergileri de aynı süre içinde ödenir.”

Yukarıdaki hüküm ile ilgili mükelleflere, ithalatta KDV matrahını değiştirebilecek durumlar olması halinde istisnai nitelikte, bütünleyici beyanda bulunma olanağı tanınmaktadır. Söz konusu fıkra hükmü ile gümrük idaresi ile mükellefler arasındaki kronik nitelikli bir anlaşmazlığın çözümü konusunda çok önemli bir adım atılmıştır. Zira ithalatta işin doğasından kaynaklanan belirsizlikler nedeniyle fatura tanziminden evvel yaklaşık rakamlar üzerinden beyan yapılmaktadır. Kur farkı vb. nedenlerle fatura tutarı ile beyan arasındaki olumsuz farklar nedeniyle meydana gelen ilave KDV mükelleflerle idare arasında süregelen bir ihtilafa yol açmaktaydı. Yapılan değişiklikle bu durum çözüme kavuşma aşamasına gelmektedir.