Yazar: Mustafa ÇOLAK*

E-Yaklaşım / Haziran 2023 / Sayı: 366

I- GİRİŞ

Vergi şüphesiz kamu gelir kaynaklarının başında ve en önemli arasında yer almaktadır. Vergiye temel gerekçe olarak kamusal hizmetlerinin karşılanması temel hedefi doğrultusunda, olması beklenen adil, sürdürülebilir ve makul bir vergilendirme çerçevesini de çizebilmektir.

Çoğu zaman değişik kaynak ve gelirler üzerinden alınan vergi türleri incelendiğinde kendi içerisinde makul gerekçeler üretilmekle beraber, özellikle işlem vergileri bazında bu gerekçeleri özellikle alınan vergi tutarları ve çeşitleri noktasında bakıldığında işler biraz karmaşık hale gelebilmektedir.

Bu vergi türlerinden biri, vergi gelirleri içinde 2022 tahakkuk rakamları ile % 1,73 lük orana sahip olan ve esas itibari ile belli bir işlemi ispat etmek veya göstermek amacı ile düzenlenen elektronik olanlar dâhil kâğıtlara imza konulmak suretiyle alınan damga vergisi oluşturmaktadır.

Ne var ki sadece kâğıtlara bağlı alınan bu vergi türü, başka bir vergi türü ile birleştiğinde ikincil işlevi ile asıl vergileme işlemini gölgede bırakarak temel vergi haline gelebilmektedir.

Tam bu noktada, özellikle gelirler üzerinden alınan vergiler açısından beyannameye bağlı olarak ödenen dama vergilerinin oluşturduğu izahı zor durum ile olması gerekenlere yönelik tespitlerimiz bu yazının konusunu oluşturmaktadır.

II- DAMGA VERGİSİ VE İŞLEVİ

İmzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olanlar ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan kâğıtlar üzerinden alınan vergidir.

Kâğıt, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgelerdir.

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun konusunu teşkil eden Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yer alan kâğıtlardan manyetik ve elektronik veri şeklinde oluşturulanlarda, belgenin elektronik imza kullanılmak suretiyle düzenlendiği anda vergiyi doğuran olay meydana gelmektedir.

Bu durumda, elektronik ortamda oluşturulan sözleşmelerden; taraflarca 5070 sayılı Kanunda tanımlanan elektronik imza ile imzalanan belli parayı içerenler damga vergisine tabi olacak, elektronik imza ile imzalanmamış olanlar ile bu imza ile imzalanmış olmakla birlikte belli parayı içermeyenler damga vergisine tabi olmayacaktır.

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na göre, Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kâğıtlar damga vergisine tabidir. Damga Vergisinin mükellefi kâğıtları imza edenlerdir. Resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kâğıtların Damga Vergisini kişiler öder.

Yabancı memleketlerle Türkiye’deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kâğıtların vergisini, Türkiye’de bu kâğıtları resmi dairelere ibraz eden, üzerlerinde devir veya ciro işlemleri yapanlar veya herhangi bir suretle hükümlerinden faydalananlar öderler. Ancak bunlardan ticari veya dolaşımdaki kâğıt mahiyetinde bulunanların vergisini, bunları en evvel satan veya kabul veya başka suretle kullanan kişiler öderler.