Yazar: Fahrettin YÜKSEK*

E-Yaklaşım / Şubat 2023 / Sayı: 362

I- GİRİŞ

Kırtasiyeciliği ortadan kaldırması, defter tasdikine ihtiyaç duyulmaması, kayıtların saklanmasına yönelik maliyeti olmaması ile fatura ve makbuz gibi belgelerin elektronik olarak düzenlenebilmesi dâhil içerisinde birçok avantajı barındıran Defter Beyan Sistemi; Serbest meslek erbabı, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ile basit usule tabi olan mükelleflerin hizmetine sunularak hayatımızda yer almaya başlamıştır. Muhasebe yönünden hayatı kolaylaştırması adına birçok faydası olması yanında henüz birkaç yıllık bir uygulama olması nedeniyle bir takım aksaklıklarda yaşanmaktadır. Yazımızda son dönemde Sosyal Güvenlik Kurumu’nun denetim elemanları tarafından kayıt incelemesine yönelik mükelleflerden talep edilen Defter Beyan Sistemine tabi kayıtların ibrazında işverenlerin ve muhasebe meslek erbabının büyük kısmının bilinç eksikliğinden kaynaklı olarak 6 asgari ücret karşılığı idari para cezası ile karşılaşmasına neden olan kayıt ibrazındaki yanlışlara değinmeye çalışacağız. 

II- YASAL MEVZUAT ÜZERİNDEN DEĞERLENDİRMELER

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Prim Belgeleri ve İşyeri Kayıtları başlıklı 86. maddesi “İşveren, işyeri sahipleri; işyeri defter, kayıt ve belgelerini ilgili olduğu yılı takip eden yılbaşından başlamak üzere on yıl süreyle, kamu idareleri otuz yıl süreyle, tasfiye ve iflâs idaresi memurları ise görevleri süresince, saklamak ve Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca istenilmesi halinde on beş gün içinde ibraz etmek zorundadır” hükmü amir olup buna karşın aynı Kanun’un 102. maddesi e fıkrasında; 86. maddesinin ikinci fıkrasındaki yükümlülüğü Kurumca yapılan yazılı ihtara rağmen on beş gün içinde mücbir sebep olmaksızın tam olarak yerine getirmeyenlere;

1- Bilânço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin on iki katı tutarında,

2- Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin altı katı tutarında,

3- Defter tutmakla yükümlü değil iseler, asgari ücretin üç katı tutarında,

4- Tutmakla yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle verilmesi gereken ceza tutarını aşmamak kaydıyla; defter ve belgelerin tümünü verilen süre içinde ibraz etmekle birlikte; kanunî tasdik süresi geçtikten sonra tasdik ettirilmiş olan defterlerin tasdik tarihinden önceki kısmı, işçilikle ilgili giderlerin işlenmemiş olduğu tespit edilen defterler, sigorta primleri hesabına esas tutulan kazançların kesin olarak tespitine imkân vermeyecek şekilde usulsüz veya noksan tutulmuş defterler, herhangi bir ay için sigorta primleri hesabına esas tutulması gereken kazançların ve kazançlarla ilgili ödemelerin (sigorta primine esas kazancın ödemeye bağlı olduğu durumlar dâhil) o ayın dâhil bulunduğu hesap dönemine ait defterlere işlenmemiş olması halinde, o aya ait defter kayıtları geçerli sayılmaz ve bu geçersizlik hallerinin gerçekleştiği her bir takvim ayı için, aylık asgari ücretin yarısı tutarında,