Yazar: Ahmet AĞAR*

E-Yaklaşım / Kasım 2023 / Sayı: 371

I- GİRİŞ

Anayasamızın, Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı ile ilgili maddesinde, “Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.” hükmü bulunmaktadır. Anayasamızın bu hükmüne göre;

Bir işverene bağlı olarak hizmet akdiyle çalışanların çalışma şartlarına ilişkin hak ve sorumlulukları, 4857 sayılı İş Kanunu’nda ve ilgili yönetmeliklerde düzenlenmiştir. İş Hukuku uygulamalarında çalışanların çalışma şartları belirlenirken aynı zamanda çalışma hayatının özel yaşama uyum sağlaması ve işçilerin dinlenebilmesi amacıyla izin hakkı tanınmıştır.

Yasalarla belirlenmiş olan izin hakları dışında, işçi ile işveren arasında yapılan iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmeleriyle yasalara uygun bir biçimde izin hakları düzenlenebilirken, bunların dışındaki izinler işçinin talebine bağlı olarak işverenin rızasıyla da verilebilmektedir.

Bu makalenin konusu, çalışan kadın işçilere, hamilelik süresinde periyodik kontrolleri için, doğum öncesi ve sonrası sürelerde ücretli izin hakları, süt izni, ücretsiz doğum izni, kısmi çalışma ve yarım çalışma gibi çeşitli izin uygulamaları ve bu konuda işverenlerin yasal sorumlulukların neler olduğu ile ilgili açıklamalar olacaktır.

II- ÇALIŞAN KADINLARIN DOĞUM ÖNCESİ VE SONRASI İZİN HAKLARI  

İş Kanunu’na göre, çalışan kadınların hamilelik ve doğum sonrası analık hali çalışma ve izin süreleri belirlenmiş olup, kadın çalışanlara hamilelik süresince periyodik doktor kontrollerine gitmek isteyenlere izin verilmesi gerekir. Bu izin sürelerinde işçinin ücretinde kesinti yapılamaz. Hamilelik sürecinde doktor tarafından gerekli görülmesi halinde kadın işçinin sağlığına elverişli daha hafif işlerde çalıştırılması gerekir. Doktor raporuna istinaden, kadın işçinin sağlığına daha uygun bir işte çalıştırılması, çalışma koşullarının hafifletilmesi zorunludur. İşverenin, işçinin sağlığını gözetmesi gerekir. İşin hafifletilmesi sebebiyle işçinin ücretinden herhangi bir indirim yapılamaz.

III-  ANALIK İZİN HAKKI VE ÜCRETSİZ İZİN SÜRELERİ

1- Analık İzin Hakkı: Kadın işçilerin doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere