Yazar: Mustafa YAVUZ*

E-Yaklaşım / Ekim 2023 / Sayı: 370

I- GİRİŞ

Anonim şirketler, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan sermaye şirketleridir. Pay, anılan şirketlerin ticaret siciline tescil edilmesiyle kendiliğinden oluşmaktadır. Dolayısıyla, anonim şirketlerde pay, sermayenin belli sayıda itibari değere bölünmüş olan parçasını ve bir yönüyle kendisine bağlanan hakların ve borçların kaynağını ifade etmektedir.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na([1]) (TTK) göre anonim şirketler açısından payın varlığı zorunludur. Anılan Kanunda bu şirketler için asgari sermaye tutarı öngörülmüş ve sermayenin belirli olması şartı getirilmiştir. Bu doğrultuda şirket pay sahipleri, kuruluşta veya sermaye artırımında taahhüt ettikleri sermaye paylarını ödemekle yükümlüdür. Sermayeye verilen önem kapsamında hem öğretide hem de mevzuatta, anonim şirketler için sermayenin (malvarlığının) korunması ilkesi kabul edilmiştir. Söz konusu ilke doğrultusunda TTK’da bazı kurallar öngörülmüş olup, bu kurallardan birisi de sermaye payının ortaklara geri verilmesinin yasaklanmış olmasıdır. Pay sahiplerinin ödemesiyle birlikte şirketin malvarlığına dönüşen sermaye payları, mevzuatta öngörülen istisnalar dışında, gizli ya da açık bir şekilde, doğrudan veya dolaylı olarak pay sahiplerine geri verilemez. Ancak her pay sahibi, kanun ve esas sözleşme hükümlerine göre pay sahiplerine dağıtılması kararlaştırılmış net dönem kârına, payı oranında katılma hakkını haizdir.

İşte bu çalışmada, anonim şirketlerde sermaye payının geri verilememesi hususu tüm yönleriyle ele alınmış ve değerlendirilmiştir.

II- SERMAYE PAYININ GERİ ÖDENMESİ YASAĞI

Anonim şirketler birer sermaye şirketi olması hasebiyle alacaklılarına karşı TTK’nın 329/1. maddesi gereğince yalnızca şirketin kendisi ve sermayeleri ile sorumludur. Esas itibariyle, pay sahiplerinin alacaklılara karşı herhangi bir sorumluluğu bulunmamakta ve şirket borçları için sermayenin yetmediği durumlarda pay sahiplerinin özel malvarlığına gidilememektedir. Pay sahiplerinin sorumluluğu, sermaye paylarının karşılığı olan miktarı şirkete ödemeleri ile sona ermektedir. Pay sahiplerinin ödediği sermaye payları şirket sermayesini meydana getirmekte ve sadece bu miktar alacaklıların alacaklarına bir güvence teşkil etmektedir. Bu sebepten dolayı esas sermayenin korunması amacıyla pay sahipleri tarafından ödenen sermaye paylarının geri verilmesi kural olarak yasaklanmıştır([2]). Yasak, şirketin tüzel kişilik kazandığı tescil ile başlar ve tasfiye işlemlerinin tamamlanmasına kadar devam eder.