Yazar: Levent BAŞAK*

E-Yaklaşım / Mart 2024 / Sayı: 375

I- GİRİŞ

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK’nın)([1]) 1. maddesi gelir vergisi mükelleflerinde verginin konusunu düzenlemiştir. Bu madde hükmüne göre gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tâbidir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.

Gelir vergisi mükelleflerince elde edilebilecek kazanç ve/veya irat unsurları GVK’nın 2. maddesinde 7 (yedi) bent şeklinde düzenlenmiştir. Bu gelir unsurlarından bir tanesi de ücret geliridir. Ücret geliri elde edenler açısından temel mevzuat, GVK’nın 61. ila 64. maddelerinde düzenlenmiştir.

Ücretlerin vergilendirilmesi ile ilgili olarak GVK’da yapılan diğer düzenlemeler 86., 94. ve 95. maddelerde yapılmıştır. Bu çerçevede, ücretlerin vergilendirilmesinde ilgili madde hükümlerinin de uygulanması gerekir. Özellikle GVK’nın 86. maddesi ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde vergilendirme yöntemini tespit etmesi açısından önemlidir.

GVK, getirdiği sistem itibariyle gerçek kişilerin elde ettikleri gelirlerin vergilendirilmesinde tam ve dar mükellefiyet olmak üzere iki mükellef kitlesi düzenlemiştir. Tam ve dar mükellefiyet esasında vergilendirilecek gerçek kişilerin hukukî statüsü GVK’nın 3. ve 6. maddesinde düzenlenmiştir.

GVK’nın ücret gelirlerinin vergilendirilmesi ile ilgili madde hükümlerinde 7194 sayılı “Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”([2]) ile önemli değişiklikle yapılmıştır([3]). Ayrıca 7194 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikleri düzenlemek amacıyla 311 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği([4]) çıkarılmıştır.

Bu makalemizde, yukarıda yer verdiğimiz temel mevzuat metinleri esas alınmak suretiyle tam ve dar mükellefiyete tâbi gerçek kişiler tarafından 2023 takvim yılında elde edilen ücret gelirlerinin vergilendirilmesi esasları üzerinde kısaca durulacaktır. Bu makalemizde ayrıca bu konuda bir düzenleme önerisinde bulunulacaktır.

II- ÜCRET GELİRLERİNDE VERGİLENDİRME YÖNTEMİ

GVK hükümlerine göre ücretlerin vergilendirilmesinde GVK’nın 61-64. madde hükümleri ve beyan esasları noktasında GVK’nın 86. maddesinde yer alan düzenleme esas alındığında Türk vergi sistemi ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde iki yöntem getirmiştir.

1. Yöntem: Tevkif esası.

2. Yöntem: Beyan esası.

III- TEK İŞVERENDEN ALINAN ÜCRET GELİRLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ ESASLARI

GVK’nın 86. maddesinde 7194 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikler esas alındığında, tam ve dar mükellefiyete tâbi gerçek kişilerin elde ettikleri ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde ücret gelirinin tek işverenden veya birden fazla işverenden elde edilmesi durumuna göre vergilendirme esasları değişiklik arz etmektedir.

A- TAM MÜKELLEFİYETE TÂBİ GERÇEK KİŞİLERCE ELDE EDİLEN ÜCRET GELİRLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ ESASLARI

2023 takvim yılında tam mükellefiyete tâbi gerçek kişiler tarafından bir işverenden elde edilen ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan ücret gelirleri toplamının GVK’nın 103. maddesinin dördüncü gelir diliminde yer alan 1.900.000,00 TL’lik tutarı([5]) aşması durumunda ücret gelirinin “tamamı” beyan edilir. 2023 için belirlenen 1.900.000,00 TL’lik tutarın altında bir ücret geliri elde edilmesi durumunda tevkif suretiyle alınan vergi nihai vergi yerine geçer.

B- DAR MÜKELLEFİYETE TÂBİ GERÇEK KİŞİLERCE ELDE EDİLEN ÜCRET GELİRLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ ESASLARI