Sigortalı çalışanın ticari faaliyette bulunması yasak değil

Posta Gazetesi – 31.03.2012

Soru: 4/1-a lı(SSK) çalışan biri,(örneğin fabrika da işçi) üzerine ticari araç (taksi, servis gibi) alır ve  kendi adına faaliyet bulunursa, durumu ne olur? Böyle bir duruma kanunlar müsaade ediyor mu?  Eğer ediyorsa hem Bağ-Kur hem SSK primi aynı anda mı yatar mı? Yoksa Bağ-Kur ya da SSK primi arasında bir tercih mi yapması mı gerekir?

 Aykut DEMİRCAN

Cevap: Sigortalı çalışan birinin ticari faaliyette bulunmasını yasaklayan bir kanun yok. Fabrikada çalışan biri, taksi veya servis işletmeciliği yapabilir. 1 Mart 2011 den itibaren Bağ-Kurlulara sigortalı çalışarak SSK’ya prim ödeme imkânı getirildiğinden, isterse SSK sı devam eder, Bağ-Kura prim ödemez. İsterse Bağ-Kura prim ödeyebilir. İsterse de, hem SSK ya, hem de Bağ-Kura prim ödeyebilir. Önerimiz her ikisine de, yani; hem SSK ya, hem Bağ-Kura prim ödemesidir. Çünkü, ikisine de prim ödediğinde, Bağ-Kura ödenen; uzun vadeli sigorta kollarına ilişkin kazanç tutarı,(emeklilik primi) SSK’da birleşecek, kısa vadeli sigorta kolları primi de(iş kazası ve meslek hastalığı primi) Bağ-Kurda dikkate alınacağından, ticari faaliyet sırasında geçirilecek bir iş kazası veya meslek hastalığı durumunda, Bağ-Kurdan sürekli iş göremezlik geliri bağlanır. Şartlar sağlandığında da, SSK’dan emekli aylığı bağlanır. Bu durumda sigortalı yüksek olan aylığın tamamını, düşük olan aylığının yarısını alır.

Erken emekli olmak için yüzde 40 işgücü kaybı gerekir  

Soru: 5111 günlük sigortalıyım. 6 yaşında geçirmiş olduğum göz ameliyatı sonrasında, sol gözümde yüzde 45 oranında görme kaybım var. Erken emeklilik veya malulen emeklilik hakkım var mı?

Hüseyin CAHAN

Cevap: İlk defa sigortalı olunduğu tarihte rahatsızlığı veya hastalığı olan, malulen emekli olamıyor. Malulen emekli olmak için en az yüzde 60 işgücü kaybı raporu aranıyor.  Malulen emekli olmanız mümkün değil. Engelli hakkıyla erken emekli olabilmeniz için de, en az yüzde 40 oranında işgücü kaybı raporu ve vergi indirim hakkı almanız gerekir. Gözün birindeki, yüzde 45 görme kaybı ile, yüzde 40 oranında işgücü kaybı raporu alamayacağınız kanısındayız. Maalesef engelli hakkıyla da erken emekli olamazsınız.

İstifa ederek ayrıldığınızdan kıdem tazminatı hakkınız yok

Soru: Gazetenizdeki köşenizin 27 Mart 2012 tarihli yazınızda Murat Yadigar’ a yazdığınız cevapta 15 yıl ve 3600 günü aşan sigortalılık süresi sonunda kendi isteği ile ayrılanların kıdem alabileceğini anladım. Bu süre bir işyeri için mi geçerlidir? Yoksa farklı yerlerde de olsa SSK prim ve gün şartını yerine getirenlerde bu hakkı kazanabilir mi? Bu kanun özel sektör memurlarını da içine alıyor mu? Ben Kasım 2008 ayında kesintisiz 4 tam yıl çalıştığım işyerinden istifa ettirilerek ayrıldım. Ve yaşım belirli kriterleri aştığı için işte bulamadım. Son çalıştığım bu işyerimi dava etme hakkım var mıdır?

Şevket ÖRENE

Cevap: 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 günü şu şekilde hesaplayacaksınız. İlk defa sigortalı olduğunuz tarih ile bugün arasında geçen süre sigortalılık süresidir. İlk defa sigortalı olduğunuz tarih üstünden 15 yıl geçmişse, süre şartını yerine getirmiş oluyorsunuz. Prim ödeme gün sayısı da tüm işlerlerinde ödediğiniz primlerin toplamıdır. Sonuç olarak, 15 yılı ve 3600 gün prim hesabında, tek işyeri değil, tüm işyeri dikkate alınır.

Özel sektöre de memur olmaz. Hangi ad ve unvan altında çalışırsa çalışsın özel sektörde çalışan tüm sigortalılar uygulamadan yararlanır.

15 yıl süre ve 3600 günle kıdem tazminatı almak için, Sosyal Güvenlik Kurumu il veya merkez müdürlüğünden“kıdem tazminatı alabilir” yazısı alarak işverene ibraz etmek gerekiyor. Bu tür bir işlem yapmadan Kasım 2008 de işyerinden istifa ederek ayrıldığınız için kıdem tazminatı alma hakkınız yok. Dava yoluyla kıdem tazminatı alamayacağınız kanısındayız.

Emeklilik için 2014 ü beklemek zorundasınız 

Soru:1 Ocak 1955 doğumluyum. 1 Kasım 1980 de SSK’lı oldum. 12 Ağustos 2005 de 18 ay olan askerlik borçlanmasını yatırdım. Bu şartlarda 30 Ekim 2012 de 3600 günü dolduruyorum. Emekli olabilir miyim? Veya nasıl emekli olurum?  

Mustafa ŞİMŞEK/ İSTANBUL

Cevap: 30 Ekim 2012 de emekli olamazsınız. Çünkü; yaş haddinden emekli olmak için; 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 59 yaş şartlarına tabisiniz. Primizi 30 Ekim 2012 ye kadar 3600 güne tamamlamanız şartıyla, 59 yaşınızı dolduracağınız 1 Ocak 2014 tarihinde emekli olabilirsiniz.

Yaş aynı olmakla birlikte Bağ-Kur 9000 gün SSK 5375 gün prim arar 

Soru: 13 Nisan 1972 doğumluyum. 1 Mayıs 1987 de SSK’lı oldum. 5026 gün prim ödedim. 1 Nisan 2009 da Bağ-Kurlu oldum. Ve bu duruma göre kaş gün üzerinden ve kaş yaşında emekli olabilirim?

  Mahmut SARIKAYA

Cevap: Primi ödenen son yedi yılda fazla prim ödenen kurumdan emekli olunuyor. Bağ-Kura prim ödemeye devam etmeniz halinde, Bağ-Kur şartlarıyla emekli olmak zorunda kalırsınız. Bağ-Kurda emekli olmak için; 25 tam yıl(9000 gün) prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. Toplam 9000 gün prim ödemeniz şartıyla, 50 yaşınızı dolduracağınız 13 Nisan 2022 tarihte emekli olabilirsiniz.

SSK’da emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5375 gün prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de, 50 yaşınızı dolduracağınız 13 Nisan 2022 tarihinde emekli olabilirsiniz.

Yaş haddinden daha erken emekli olabilirsiniz

Soru: 1 Ocak 1963 doğumluyum. SSK başlangıç tarihim 20 Nisan 1998 toplam prim 1700 gün en erken ne zaman emekli olabilirim?  Askerliğimi yatırsam faydası olur mu?

Ali Caz

Cevap: Yaş haddinden emekli olma için; 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. 1900 gün daha prim ödeyerek 1700 gün olan prim ödemenizi 3600 güne tamamlamanız şartıyla, 60 yaşınızı dolduracağınız 1 Ocak 2023 tarihinde emekli olabilirsiniz. 

SSK dan ana ve babadan çift aylık alamazsınız

Soru: Babam Ekim 1999 ayında vefat etti. Kendisi SSK’dan emekliydi. 23 Mart 2007’de eşimi kaybettim. SSK’dan eşimden dolayı emekli maaşı alıyorum. Acaba babamdan da maaş alabilir miyim? Bilgilendirirseniz çok sevinirim.

Tülay BALKAN

Cevap: Eşiniz ve babanızda SSK’lı olduğundan, hem eşiniz hem de babanızdan olmak üzere

iki aylık alamazsınız. Ancak aylıklardan yüksek olanı tercih etme hakkınız bulunuyor.