Stajda emeklilik primi ödenmez

|Posta Gazetesi| |24.07.2011|

Ücrete zam yapılmaması işçiye haklı nedenle fesih hakkı verir mi?

Soru: İşyeri ile sıkıntım var. 5 yıldır zam yapmıyorlar ve geçinemiyorum. Tazminat vermemek içinde işten çıkartmıyorlar. Beni bunaltıp kendim ayrılmam için baskı yapıyorlar. 9 yıllık çalışmışlığım var. Kendim çıkıp da kıdem tazminatını hangi yollarla alma şansım olabilir?

Mustafa ÖCAL

Cevap: Toplam 15 yıl sigortalılık süreniz ve 3600 gün prim ödemeniz varsa kıdem tazminatı alarak işinizden ayrılabilirsiniz. 15 yıllık sürenin aynı işyerinde geçmesi ve 3600 gün primin aynı işyerinde ödenmesi gerekmiyor. Bu şartları sağlayamıyorsanız kendi isteğinizle işten ayrıldığınızda kıdem tazminatını alabilmek için, iş akdini haklı bir nedenle fesih etmeniz gerekiyor.

Asgari ücret tespit komisyonu kararına göre,  asgari ücretle çalışana bile yılda en az bir kere zam yapılıyor. Asgari ücretle çalışmayana yapılacak ücret zammı, iş akdiyle veya toplu iş sözleşmeleriyle belirlenmektedir. Gerek asgari ücrete yapılan zammın, gerekse iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde belirlenen zammın verilmemesi, işçiye haklı nedenle iş akdini fesih hakkı verir.

Şayet asgari ücretle çalışıyorsanız ve asgari ücret artışı yansıtılmıyor veya ücretinizde iş akdinizdeki belirlenen oranında artış yapılmıyor veya hiç artış yapılmıyorsa, iş sözleşmenizi fesih ederek kıdem tazminatı alarak ayrılabilirsiniz. Ancak, ücret artışının(zam oranının) sözleşmede yer almaması halinde, ücret artışı yapılmaması veya düşük zam yapılmış olması işçiye sözleşmeyi haklı nedenle fesih hakkı vermez.
Bir diğer hususta; mobbing(psikolojik taciz) uygulamasının işçiye haklı nedenle fesih hakkı vermesidir. İşten ayrılmanız için mobbing uygulandığını ispat edebiliyorsanız, iş akdinizi bu gerekçe ile fesih eder ve kıdem tazminatını istersiniz. Vermezlerse iş mahkemesine dava açıp, mobbing uygulandığını mahkemede ispat ederseniz kıdem tazminatını mahkeme yoluyla alabilirsiniz. 

Eşiniz iki doğumunu borçlanarak 1440 gün kazanabilir

Soru: Eşim 1 Mart 1975 doğumlu. SSK girişi 20 Ağustos 1990 dır. 1998’ e kadar 390 gün primi ödendi. 1993 ve 2000 doğumlu 2 çocuğumuz var.  Ayrıca 7 Nisan 2011’de tekrar SSK’lı olarak çalışmaya başladı. Doğum borçlanması yaptırabilir mi? Yaptırırsa ne zaman emekli olur?

Uğur Öz / BURSA

Cevap: Eşiniz 2000 yılındaki doğumunu borçlanarak 720 gün kazanabilir. 1993 deki doğum tarihinden sonraki iki yıllık sürede, sigortalı çalışmadığı günler içinde doğum borçlanması yapabilir. 1993 deki doğumu sonrasındaki iki yıllık sürede de, sigortalı çalışmadığını varsayarsak, eşiniz iki doğumunu borçlanarak toplam 1440 gün kazanabilir.

Eşiniz emekli olmak için; 20 yıl sigortalılık süresi, 5450 gün prim ödeme ve 47 yaş şartlarına tabi. 3530 gün daha prim ödeyerek 7 Temmuz 2011 tarihi itibariyle borçlanmayla 1920 güne yükselecek olan primini 5450 güne tamamlaması şartıyla, 47 yaşını dolduracağı 1 Mart 2022 tarihinde emekli olabilir.

Son yedi yıl içinde olan isteğe bağlı prim ödemesi dikkate alınır

Soru: Sorum emeklilikle  ilgili. Son 3,5 yılda hangi kuruma daha fazla prim ödediyse vatandaş o kurum şartlarından emekli oluyor. Peki vatandaşın SSK ya isteğe bağlı olarak ödemiş olduğu prim (01/10/2007-30/09/2008 yılları arası) 3,5 yıl hesabında dikkate alınır mı?

Ertan ZEYBEK

Cevap: Son yedi yıl hesabında farklı sosyal güvenlik kurumların ödenen primler dikkate alınmakta. Belirttiğiniz tarihler arasında isteğe bağlı ödediğiniz primler son yedi yıl hesabında dikkate alınır. SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığına isteğe bağlı ödenen primlerin çalışarak ödenmiş primden farkı yoktur. Ancak, isteğe bağlı prim ödemesinin son yedi yıl hesabında dikkate alınabilmesi için son 2520 gün içinde olması gerekiyor. 

Memurluktan ayrılıp emekli aylığını bağlanacağı yaşın dolmasını çalışmadan bekleyebilirsiniz

Soru: 18.04.1964 doğumluyum. 28.02.1983 tarihinde sigorta başlangıcım var. Toplam 428 gün prim ödedim. 550 gün askerlik borçlanmasını da ödedim. 01.04.1988 tarihinden itibaren Emekli Sandığına tabi olarak çalışmaktayım. Ne zaman emekli olabilirim?

Mustafa GÖNEN

Cevap: Emekli olmak için; 25 tam yıl fiili hizmet süresi ve 49 yaş şartlarına tabisiniz. Fiili hizmet süresi şartını sağladığınızdan 49 yaşınızı dolduracağınız 18 Nisan 2013 tarihinde emekli olabilirsiniz. 25 yıllık fiili hizmet sürenizi doldurduğunuzdan isterseniz işinizden ayrılarak, emekli aylığı bağlanmasını çalışmadan bekleyebilirsiniz. Ancak bu durumda, emekli ikramiyenizi 49 yaşınızı dolduracağınız tarihte alabilirsiniz. Emekli aylığınızda aynı tarihte bağlanır. 

Anayasa Mahkemesinin iptal kararını ek delil olarak sunabilirsiniz

Soru: Memuriyetten tazminat almadan ayrıldım. Belirttiğiniz gibi dilekçeme ret cevap geldi ve idare mahkemesine 60 gün geçmeden dava açtım. Henüz bir gelişme yok. Ne yapmalıyım?

M.Ali YILDIRIM

Cevap: Emekli ikramiyesi almak için davanızı, Anayasa Mahkemesinin iptal kararının Resmi Gazetede yayımlandığı 9 Temmuz 2011 tarihinden önce açtığınızdan, mahkeme iptal kararı çerçevesinde karar verecektir. Mahkeme lehinize biteceğinden emekli ikramiyenizi alırsınız. Bu aşamada yapacağınız bir işlem yok. Ancak, 9 Temmuz 2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 12 Mayıs 2011 tarih ve Esas:2010/81 ve Karar: 2011 /78 sayılı kararını mahkemeye ek delil olarak sunabilirsiniz. 

Destek primi ödeyerek çalışan hastalık

nedeniyle emekli geçici iş göremezlik ödeneği alamaz

Soru: Destek primi ödeyerek çalışan emekli hastalanarak çalışamaz duruma düştüğünde geçici iş göremezlik ödeneği alabilir mi?

Muharrem SAĞLAM

Cevap: Destek primi ödeyerek çalışan emekli, iş kazası ve meslek hastalığına tutulduğu zaman geçici veya sürekli iş göremezlik ödeneği alabilir. Bunun dışındaki sağlık nedenleriyle geçici iş göremezlik ödeneği alamaz.

Çalıştığınız yer özel şirketse askerlik süreniz için kıdem tazminatı alamazsınız

Soru: Şeker fabrikasında çalışırken, 20 aylık askerlik borçlanmamı yaptım. Emekli olurken iş yerine bildirdiğim halde 20 aylık askerlik borçlanmasının kıdem tazminatını alamadım. Ne yapabileceği mi bilemiyorum. Bilgilendirebilir misiniz?

Şükrü MENEK

Cevap: Çalıştığınız şeker fabrikası kamuya aitse, yani kamu işçisi olarak çalışırken askerlik borçlanması yapmışsanız, borçlandığınız askerlik süreniz içinde, kıdem tazminatı almanız gerekir. Ancak şeker fabrikası özel şirketse, borçlandığınız askerlik süreniz için kıdem tazminatı alamazsınız.