İşçi haklarından hem eski hem yeni işveren sorumlu

Soru: 8 senedir yedek parça üreten bir fabrikada çalışıyoruz. Patron yaşlandığı için fabrikayı satacak. Bizim haklarımız bu durumda ne olacak? Bu yıl her yıl almakta olduğumuz maaş zammını da vermediler, ne yapalım?

Hasan Hüseyin Polat

Cevap: İşyerinin devri sonrasında haklarınızdan iki işveren birlikte sorumlu olur. İşyerinin devri bakımından, çalışanları ilgilendiren kritik nokta, işyerinin yeni işverene çalışanlarıyla birlikte devir olup olmayacağıdır. Eğer işveren fabrikayı çalışanlarıyla birlikte yeni işverene devredecekse, bu durumda çalışanların hakları yeni işverene geçer. Çalışanların kıdemle ilgili haklarının ödenmesinden yeni işveren eski işverenle birlikte sorumlu olacaktır.

 Fabrikanın devriyle beraber, yeni işveren geçmiş çalışan haklarını ödemez ise çalışanlar haklarını eski işverenden alma hakkına sahip olacak. İşyerinde her yıl düzenli zam uygulaması varsa, ayrıca iş sözleşmesinde yazmasına gerek kalmadan işveren bu ücret artışlarını devam ettirmeli. Çünkü bu uygulama artık işyeri koşulu haline gelmiştir. Ne var ki bu uygulama düzenli yapılmıyorsa işverenin ücretlere zam yapması zorunlu değildir.

Çiftçinin sigorta yaptırmasında koşullar ciddi farklılık gösteriyor

Soru: Çiftçiyim, ancak karnımızı doyurabiliyoruz. Sigortalı olman gerekir diyorlar, sigortayı neyle ödeyeceğim? Devlet bizim primlerimizi öder mi?

Hüsnü Ağcan

Cevap: Tarımsal faaliyetlerle uğraşanlar, yıllık tarımsal faaliyetten elde ettikleri gelirden, yaptıkları masrafları düştükten sonra kalan tutarın aylık ortalaması eğer 1.071 TL’den düşük ise sigortadan muaf sayılmaktalar. Bir yılda tarlasında ürettiği domatesi satan ve elde ettiği gelirden domates yetiştirmek için yaptığı ilaç, toplatma ve nakliye giderleri düşüldükten sonra elinde kalan para 12 bin 852 TL’den düşük olan kişi sigortadan muaftır.

 Burada asgari ücretin miktarı önem kazanıyor. Çünkü çiftçinin sigortadan muaf olmasının nedeni, elde ettiği gelirin aylık ortalamasının asgari ücretten düşük olmasıdır. Ancak bu durum çiftçiye sigorta muafiyeti sağlamakla birlikte, sigortadan elde edebileceği yardımlar ve hizmetlerden yararlanamıyor. Bu koşullarda olan çiftçilerimize, sigorta yaptırmadıkları için ceza kesilmiyor, ancak sigortalı olmamaları nedeniyle emeklilik veya sağlık gibi hizmetlerden uzak kalıyorlar.

 Yıllık geliri 12 bin 852 TL’den yüksek çiftçiler, sigortalı olduklarında 21 gün prim ödeyip, 30 gün sigortalı olma hakkına sahip. 2014 yılının ilk altı ayı için bu kişilerin aylık ödemesi gereken prim 258.65 TL. Kişiler bu tutarı ödeyerek 30 gün sigortalı olabilir. Gelirleri sınırdan düşük olanlar, muaf oldukları dönemde sağlık hizmetlerinden yararlanmak için gelir testi yaptırmalı.

Kadınlar yurtdışında geçirdikleri süreler için de borçlanabiliyorlar

Soru: Yurtdışında geçirdiğim süreleri borçlanabileceğim söylendi. 5 yılık borçlanma için ne kadar para ödemem gerekiyor?

Sadi Horasan

Cevap: Yurtdışı borçlanması gurbetçilerimiz için önemli bir hak. Bu sayede yurtdışında geçirilen süreler emeklilik hesabında dikkate alınıyor ve emeklilik için gerekli prim ödeme gün sayısına eklenebiliyor. Yurtdışı borçlanmasıyla, TC vatandaşları gittikleri ülkede kaldıkları sürenin prim karşılığı olarak SGK’ ya daha önceden belirlenen miktarlar üzerinden ödeme yaparak borçlanma gerçekleştirebiliyorlar. Böylece bu durumdaki vatandaşlarımıza emeklilik yolu açılıyor.

 Yurtdışında sigortalı olarak çalışılan sürelerle beraber işsizlik ödeneği alınan ve isteğe bağlı prim ödenen süreler de borçlanılabiliyor.

 Ayrıca yine yurtdışındayken sigortalılık süreleri sonunda veya arasında bir yıla kadar işsiz kalınmış sürelerin de borçlanılması mümkün. Bu noktada önemli bir imkânda kadınlar açısından söz konusu. Evli olup olmamalarına bakılmaksızın tüm kadınlar sigortalılık süreleri dışında yurtdışında geçirdikleri süreleri “ev kadını” olarak geçirilen süreler kapsamında borçlanabiliyorlar.

 Yurtdışı borçlanması yaptıktan sonra emekli aylığı bağlanabilmesi için Türkiye’ye kesin dönüş yapmak gerekiyor. Ancak bu kesin dönüş Türkiye’de yaşamak anlamına  gelmiyor. Burada önemli olan, yurtdışında çalışmamak, işsizlik parası veya herhangi bir sosyal yardım almıyor olmak.

 Yurtdışı borçlanması için ödenecek tutarlar o gün için geçerli asgari ücret üzerinden hesaplanarak SGK’ya ödeniyor. Buna göre borçlanmada alt sınır asgari ücretin günlük tutarının yüzde 32’si. Üst sınır ise günlük borçlanma miktarının 6.5 katı.  Ocak-Haziran 2014 dönemi için günlük borçlanma alt sınırı 11.4 TL, üst sınır ise 74.2 TL.

 Yani yurtdışında geçirdiğiniz 5 yıllık süre için 20 bin 520 TL ödeyerek yurtdışı borçlanmayı gerçekleştirebilirsiniz.

Milliyet Gazetesi – 24.04.2014