İş güvenceniz var mı?

Çalışanlardan kimlerin iş güvencesi kapsamında olduğu çalışanlar yönünden tazminat, işe iade gibi  haklar getirmesi nedeniyle oldukça önemli. İş güvencesi, işverenin iş sözleşmesini haklı ve geçerli bir sebep olmadan keyfi biçimde feshetmesinin/işten çıkarmasının engellenmesidir. İş güvencesi demek  çalışanın işten hiçbir koşulda çıkarılamayacağı demek değildir. 4857 sayılı İş Kanunu ve 5953 sayılı Basın İş  Kanunu kapsamında yer alan  işçiler ve gazeteciler belirli koşuları sağlamaları durumunda iş güvencesinden yararlanabiliyorlar. Buna göre  işçiler ve gazetecilerin iş güvencesinden yararlanabilmeleri için işyeri yönünden, işçi yönünden ve sözleşme yönünden öngörülen bütün şartları aynı anda yerine getirmiş olmaları gerekiyor. Bu şartları  açıklayalım. 

İşyeri yönünden iş güvencesinin kapsamı 

İşyerlerinde çalışanların iş güvencesi hükümlerine tabi olup olmadıklarının belirlenmesinde işyerinde çalışan işçi sayısı dikkate alınmaktadır. Buna göre 30 veya daha fazla işçi çalıştıran işyerleri iş güvencesi kapsamındadır. 30 işçi sayısının belirlenmesinde işverenin aynı iş kolunda yer alan Türkiye genelindeki bütün işyerlerinde çalışan işçiler dikkate alınır. İş güvencesinde işyeri için getirilen 30 sayısı bütün işkollarını kapsamasına karşın, tarım işyerleri için 51 ve üzerinde işçi çalıştıran işyerlerinde çalışanlar iş güvencesinden yararlanabilir. 

Örnek: Dokuma işkolunda (A) işvereninin Adıyaman, Konya, İstanbul, Denizli illerinde işyeri varsa ve bu işyerlerinde 5, 10, 20 ve 40 işçi istihdam ediliyorsa işyerlerinin hepsinde çalışan işçiler dikkate alınır. 5, 10 ve 20 işçinin çalıştığı işyerlerinde çalışanlarda iş güvencesi hükümlerinden yararlanırlar. 

 İşçiler yönünden iş güvencesinin şartları 

* İşçinin işveren vekilliği 

İşçinin iş güvencesinden yararlanabilmesi işyerlerindeki görevi ve konumları ile irtibatlandırılmıştır. Buna göre, işletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekilleri iş güvencesi kapsamı dışında yer almaktadır. (Geniş bilgi için bakınız. Arif Temir,  İşçinin Tazminatlı ve Tazminatsız İşten Çıkarılması. Yaklaşım Yayınları Ankara 2011, www.ariftemir.com) 

* İşçinin kıdemi 

İşçinin iş güvencesinden yararlanabilmesi için en az altı aylık kıdeminin olması gerekir. İşçinin altı aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilir. İşçinin aynı işverenin değişik işkollarında bulunan işyerlerindeki çalışma süreleri de 6 aylık kıdemin hesaplanmasına dahil edilir. İş sözleşmesinde kesintiler söz konusu ise iş sözleşmesi süreleri toplanır. Yeraltı maden işletmelerinde 6 aylık süre dikkate alınmıyor. İşçinin kıdemi yönünde bir gün çalışması bile yeterli oluyor. 

Örnek: İşçi Mehmet Bey, (X) işverenine ait işyerlerinde 01.07.2004-30.10.2014, 01.03.2015-30.03.2015, 01.09.2016-30.10.2016 tarihlerinde çalıştığını varsayalım. İşçi Mehmet Bey’in kıdemi aynı işverende çalışmış olduğu süreler toplanarak hesap edilir. Buna göre işçinin kıdemi 7 ay olmaktadır. Dolayısı ile İşçi Mehmet Bey diğer koşullarda var ise kıdemi yönünden iş güvencesi hükümlerinden yararlanacak. İşçinin, iş güvencesinden yararlanabilmesinin bir diğer bir şartı iseise belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olmasıdır. Burada sözleşmenin kısmi veya tam süreli olması önemli değildir. Belirli süreli olarak yapılan iş sözleşmelerinin esaslı bir neden olmaksızın birden çok yapılması durumunda, bu tür iş sözleşmeleri de belirsiz süreli hale geleceğinden bu konumda olan işçilerde iş güvencesi hükümlerinden yararlanabilecekler. 

Yukarıdaki açıklamalarda işçiler için geçerli olan şartlar gazeteciler için de aynen geçerlidir.

 
Güneş Gazetesi – 21.06.2017