Ücretsiz izin de işçinin hakkı

SORU: Eşimin görevi nedeniyle bir yıl yurtdışına taşınmak zorundayız. 5 yıldır aynı şirkette çalışıyorum. Bunca süre emek verdiğim kariyerimden vazgeçmek istemiyorum. İşimden ayrılmadan bu süreyi nasıl atlatabilirim?

CEVAP: Bunun için işverenden ücretsiz izin talep etmeniz gerekir. Gerek işverenin ekonomik, gerekse çalışanın kişisel sebepleriyle ücretsiz izin uygulanabilir. Ücretsiz iznin uygulanma yöntemine ilişkin İş Kanunu’nda bir düzenleme bulunmuyor. Taraflar anlaşarak ücretsiz izin uygulayabiliyor. Ücretsiz izin döneminde çalışanın iş görme borcu, işverenin ise ücret ödeme borcu geçici süre ile askıya alınmaktadır.

Bu konuda iş sözleşmelerine ve/veya toplu iş sözleşmelerine konulacak hükümler hukuki dayanak sağlar. Taraflar bu sözleşmeyi onaylarsa, sınırları makul ve uygulama şartları belli olan ücretsiz izine tek taraflı olarak başvurabilir. Sözleşme olsa dahi, tarafların fesih hakkını kullandığı anlamına gelecek belirsiz süreli ücretsiz izinden kaçınılması gerekir.

Sözleşmelerde bu yönde bir hüküm yoksa, işveren ücretsiz izin uygulamasına başvurmak isterse, ücretsiz iznin çalışanların çalışma şartlarında esaslı değişiklik oluşturacak bir durum yaratması sebebiyle İş Kanunu’nun 22. maddesine uygun şekilde çalışandan yazılı onay alınması gerekir. Diğer taraftan, işçiden bu yönde bir talep gelmesi durumunda ise işverenin yazılı kabulü ile uygulamanın yürürlüğe konulması yerinde olacaktır. Yüksek mahkeme tarafından işçinin rızası ve yazılı onayı alınmadan ücretsiz izne çıkarılması, haksız fesih olarak değerlendirilmiştir.

Ücretsiz izinli olunan süre boyunca çalışana ücret ödenmediği gibi, bu süreye ilişkin SGK primleri de ödenmez.

Ödünç işçilikte yazılı onay şart

SORU: Bakırköy’de çalışıyorum. Patronum 6 ay süre ile ağabeyinin şirketinde çalışmamı istedi. Şirket Pendik’te. Gitmek zorunda mıyım?

CEVAP: Geçici (ödünç) iş ilişkisi, bir işçinin iş görme borcunu yerine getirmek üzere işvereni tarafından başka bir işverene geçici olarak devredilmesidir.

Bunun ilk şartı işçinin devir sırasında yazılı onayının alınmasıdır. Önceden veya iş sözleşmesinde alınan onaylar geçersizdir. İşçinin başka bir işveren nezdinde görevlendirilmesi halinde benzer işlerde çalıştırılması şart. Aynı toplulukta ise esaslı değişiklik oluşturmamak kaydıyla işin değiştirilmesi mümkün. Geçici işte her görevlendirme en fazla altı ay, toplamda ise on sekiz ayı geçemez.

Altı ayın üzerinde yapılan görevlendirmeler altı aydan sonra işçiyi bağlayıcı değildir. Altı ayın sonunda yeniden yazılı onayın alınması gerekir.

Geçici işte işçinin kendi işvereni ile sözleşmesi devam eder. Gönderildiği işverenle iş sözleşmesi kurulmaz. İşçinin geçici işverenin verdiği emir ve talimatlara uyma borcu bulunmaktadır.

Devreden ve geçici işveren, işçinin ücret alacaklarından birlikte sorumludur. O dönem içerisinde doğan ücret ve nevi alacaklar, her iki işverenden de talep edilebilir. Bir iş kazası halinde, ortaya çıkacak tazminatlardan her iki işveren de müteselsilen sorumlu kabul edilecektir.

İşçiye karşı fesih uygulama hakkı sadece devreden işverene aittir. Geçici işverenin fesih uygulama yetkisi bulunmamaktadır. Her iki işverene karşı yapılacak davranışlar da fesih nedeni olabilmekle birlikte, bu fesih sadece işçinin kendi işvereni tarafından uygulanabilecektir. İşçi ise her iki işverenin davranışlarına dayanarak fesih gerçekleştirebilecektir.

Milliyet Gazetesi – 19.11.2015