İşsizlik Fonu’ndaki para işsize gitmiyor

İşsizlik her geçen gün artıyor. İşsizlik maaşına başvurular da çığ gibi büyüyor. İşsizlik Sigortası’nın başladığı Mart 2002’den 28 Şubat 2015’e kadar 5 milyon 451 bin kişi işsizlik maaşı için başvurmuş. Bu kişilerden 3 milyon 842 bini işsizlik ödeneği almaya hak kazanmış. Bu sürede toplam 8 milyar 802 milyon TL ödeme yapılmış. Fonda halen 83 milyar 377 milyon TL var.

Şu an itibariyle 3 milyon 145 bin kişi işsiz. İçlerinden 323 bini işsizlik parası alıyor. İşsizlerin yüzde 10’u işsizlik parası alıyor. Almanya’da işsizlik maaşı alanların oranı toplam işsizlerin yüzde 40’ına, İtalya ve Avusturya’da yüzde 25-30’a çıkıyor.

Fondaki para işsize gitmiyor  

Türkiye’de işsizlik fonunda toplanan paranın sadece yüzde 9.4’ü işsizlik parası olarak ödenmiş. Bu oran Belçika’da yüzde 71, Fransa’da yüzde 46, İspanya’da yüzde 25, bizden kötü tek ülke Slovakya’da ise yüzde 8.3 düzeyinde.

Şubatta 81 bin başvuru

Son iki yılda işsizlik başvurularının hızla arttığı görülüyor. Sadece Şubat 2015’te işsizlik ödeneğinden yararlanmak üzere 81 bin 338 kişi İŞKUR’a başvurmuş.

Şubat 2013  Şubat 2015 arasında işsizlik maaşı alanların sayısında yaklaşık 88 bin kişilik bir artış var. Bu dönemde işsizlik ödeneği miktarındaki artış karşılaştırılan ay bazında 73 milyon TL. Yani 2015 Şubat ayında işsizlere ödenen miktar iki yıl öncesindeki aynı aya göre yüzde 66 oranında artış göstermiş.

Başvuru şartları hafifletilmeli

İşsizlik maaşından yararlanma koşullarının ağırlığı da göz önünde bulundurulursa, işsizlik maaşına başvurulardaki artış çok önemli. İşsiz kalan herkes işsizlik maaşı alamıyor. İşsizlik maaşı alma koşulları hafifletilirse maaş alanların sayısında çok büyük artış olur.

İşsizlerin İŞKUR’dan maaş alabilmesi için iki koşul öne çıkıyor. Bunlardan ilki, işsiz kalınan tarihten önceki son 120 gün kesintisiz çalışma koşulu. Bu koşul sebebiyle işsiz kalanların önemli bir bölümü maaş için başvuru yapamıyor. Çünkü Türkiye’de işgücü devir oranı (labour turnover) çok yüksek. Yani bir işte uzun süre kalabilenlerin sayısı çok az, özellikle nitelik ve deneyim sahibi olmayan çalışanlar çok sık işten çıkarılıyor veya kendileri iş değiştiriyor. Kesintisiz 120 gün kuralını sağlayabilenlerin oranı düşük kalıyor.

İkinci koşul, işsiz kalınan tarihten önceki son üç yılda toplam 600 gün çalışılması veya bu süre kadar sigortaya prim ödenmiş olması da Türkiye koşullarında oldukça ağır bir kural. Son üç yılda 600 gün çalışması olmayanlar işsizlik maaşına başvuramıyor.

Başbakan açıklamıştı

Başbakan Davutoğlu bu koşulların hafifletileceğine dair bir açıklamayı geçen ay yaptı. Özellikle ilk koşul yarı yarıya hafifletilirse, işsizlik maaşı alanların sayısında artış hemen yaşanır. Yani son 120 gün yerine son 60 gün kuralı daha anlamlı olur ve maaş için başvuru sayısı artar. Aynı şekilde son üç yıldaki 600 gün çalışmış olma koşulu da daha aşağıya çekilebilir.

En fazla 10 ay maaş

İşsizlik maaşından yararlanabilmenin yanısıra işsizlerin ne kadar süreyle maaş alabilecekleri de ayrı bir tartışma konusu.  Mevcut düzenlemelere göre işsizlik maaşı en fazla 10 ay için alınabiliyor. İşsiz kalınan tarihten önceki son üç yılın tamamında çalışan kişiye 10 ay işsizlik maaşı bağlanıyor. Son üç yılda 30 ay çalışan 8 ay maaş alırken, 20 ay çalışan 6 ay işsizlik maaşından yararlanabiliyor.

Milliyet Gazetesi – 17.03.2015